اثر رطوبت خاک بر شدت تنفس ریشه گندم و کلزا در دو بافت خاک

این پژوهش به صورت کشت گلدانی گندم و کلزا تحت شرایط رطوبتی نزدیک به اشباع تا رطوبت معادل ظرفیت زراعی (هفت تیمار مکش ماتریک خاک شامل 20، 40، 60، 80، 110، 300 و 500 سانتیمتر) با سه تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی در شرایط گلخانه ای در دو سال متوالی انجام شد. در خاک لوم شنی با کاهش رطوبت خاک از حالت اشباع تا cm3cm-3 22/0 (مکش ماتریک خاک cm 110) و cm3cm-3 24/0 (مکش ماتریک خاک cm 80) به ترتیب شدت تنفس ریشه گندم و کلزا نیز افزایش یافت. محدوده رطوبتی دارای حداکثر شدت تنفس ریشه در خاک لوم شنی در گندم ( cm3cm-3 29/0-22/0، مکش ماتریک cm 110-40) نسبت به کلزا (cm3cm-3 26/0-24/0، مکش ماتریک خاک cm 80-60) گسترده تر بود. همچنین در خاک لوم شنی، حداکثر شدت تنفس ریشه گندم (?mol m-2 s-1 81/9) نسبت به کلزا (?mol m-2 s-1 62/7) بیشتر بود. در حالیکه در خاک لوم رسی، حداکثر شدت تنفس ریشه گندم و کلزا تقریبا برابر بوده (?mol m-2 s-1 10 ?) و در یک رطوبت مشخص (cm3cm-3 42/0) اتفاق می افتد. همچنین تخلخل تهویه ای نظیر با رطوبتی که حداکثر شدت تنفس ریشه را موجب می شود، در خاک لوم شنی برای گندم و کلزا به ترتیب 13 و 16 درصد و در خاک لوم رسی برای هردو گیاه 17 درصد به دست آمد. نتایج نشان داد که در بین وِیژگی های مورفولوژیکی متعدد ریشه، حجم ریشه مهمترین ویژگی کنترل کننده شدت تنفس ریشه گیاهان است.