تاثیر باکتری های محرک رشد بر تولید متابولیت های سازگاری و برخی خصوصیات یونجه همدانی در طی تنش خشکی

خشکی یکی از مهم‌ترین تنش‌های محیطی است که رشد گیاه و تولید محصول را به طرز نامطلوبی تحت تاثیر قرار می‌دهد. به این منظور پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1392 انجام شد. تیمارهای آزمایش، شامل تنش خشکی در سه سطح 35، 55 و 75 درصد ظرفیت مزرعه ای و تلقیح بذور با محرک‌های رشد، میکروریزا (mosseae glomus)، ریزوبیوم (sinorhizobium meliloti)، ترکیب هر دو نوع و عدم تلقیح که به عنوان شاهد اتخاب شد. نتایج نشان داد، اثرات مجزا و برهمکنش تنش خشکی و تلقیح بذر بر میزان پرولین، قندهای محلول، پایداری غشا، پتانسیل اسمزی، طول ساقه، وزن خشک اندام هوایی و سطح برگ یونجه تاثیر معنی‌داری داشت. میزان لیزین و متیونین تحت تاثیر تیمارهای آزمایش قرار گرفت. خشکی سبب افزایش تولید پرولین، قندهای محلول و موجب کاهش پتانسیل اسمزی، پایداری غشا، میزان لیزین، طول ساقه، وزن خشک اندام هوایی و سطح برگ گردید. به نظر می رسد محرک‌های رشد با افزایش در تولید متابولیت های سازگاری و کاهش پتانسیل اسمزی و پایداری غشا موجب کاهش تاثیرات مخرب تنش شده و در نهایت سبب افزایش طول ساقه، وزن خشک اندام هوایی و سطح برگ یونجه شد. در اکثر صفات اندازه‌گیری شده میکروریزا بهتر از ریزوبیوم عمل کرده اما استفاده همزمان آن‌ها همواره بهترین تاثیر را نشان داد. همچنین با توجه به معادلات رگرسیونی قندهای محلول و پتانسیل اسمزی بالاترین سهم را در پیش بینی آب سلول داشت. همچنین تغییرات سطح برگ و وزن خشک اندام هوایی با محتوای آب سلول به صورت معادله درجه دوم بوده اما طول ساقه در مقایسه با آنها کمتر تحت تاثیر محتوای آب سلول است. به طور کلی کاربرد توام میکروریزا و ریزوبیوم همواره بهترین تیمار در جهت کاهش تاثیرات تنش خشکی در گیاه یونجه بود که نشان دهنده وجود رابطه هم افزایی بین آنها می‌باشد.