اثر شدت تابش بر تحمل به سرمای سویا [glycine max (l.) merr.] با استفاده از روش فلورسانس کلروفیل

به‌منظور بررسی اثر تنش سرما و شدت تابش بر پارامترهای فلورسانس کلروفیل و امکان به کارگیری این روش برای ارزیابی اثر شدت تابش بر تحمل به سرما در گیاه سویا آزمایشی در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی به صورت فاکتوریل اجرا گردید. دو رقم 032 و bp سویا در گلخانه و در شرایط مطلوب رشدی کشت شده و پس از سه هفته، به مدت 12 روز تحت تیمارهای دمایی (پنج و 28 درجه سانتی‌گراد) و تابشی (2000 و 8000 لوکس) قرار گرفتند و سپس پارامترهای فلورسانس کلروفیل اندازه‌گیری گردید. نتایج نشان داد که تنش سرما در هر دو تیمار تابشی موجب کاهش فلورسانس متغیر (fv)، حداکثر کارایی کوانتومی فتوسیستم ii (fv/fm) و کارایی کوانتومی فتوشیمیایی موثر فتوسیستم ii [y(ii)] شد در حالی‌که کارایی کوانتومی غیر فتوشیمیایی تنظیم‌شده فتوسیستم ii [y(npq)]، کارایی کوانتومی غیر فتوشیمیایی تنظیم‌نشده فتوسیستم ii [y(no)] و خاموشی غیر فتوشیمیایی (npq) را افزایش داد که میزان این تغییرات در شدت تابش 8000 نسبت به 2000 لوکس بیشتر بود. کاهش fv/fm و افزایش npq تحت تنش سرما در رقم 032 نسبت به bp بیشتر بود. همچنین در این رقم نسبت بیشتری از y(ii) کاهش یافته توسط y(npq) جایگزین شده و از افزایش بیشتر y(no) اجتناب شد. تنش سرما در هر دو سطح تابشی موجب خسارت به سیستم فتوشیمیایی و فتوسنتزی در بوته‌های سویا شد که میزان این خسارت در شدت تابش زیاد شدیدتر بود. در شرایط تنش سرمایی رقم 032 نسبت بیشتری از انرژی مازاد خود را از طریق خاموشی غیر فتوشیمیایی و همچنین فعالیت چرخه گزانتوفیل منحرف نموده و نسبت به رقم bp متحمل‏تر بود. بنابراین می‌توان رقم 032 را به عنوان رقم متحمل‌تر در مقایسه با رقم bp نسبت به تنش سرما بویژه در مناطق با شدت تابش بالا معرفی کرد.