کاربرد تجزیه بای پلات در بررسی تنوع ژنتیکی صفات مورفولوژیک و تحمل به خشکی هفت گونه از جنس براسیکا

برای بررسی تنوع ژنتیکی صفات مرفولوژیک و تحمل به خشکی گیاهچه ای در 7 گونه ی جنس براسیکا (brassica) تعداد 36 نمونه در دو آزمایش جداگانه مزرعه ای (بررسی تنوع ژنتیکی) و آزمایشگاهی (بررسی تحمل به خشکی گیاهچه ای) در سال 1390 در دانشگاه صنعتی اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفتند. طرح آماری مورد استفاده در مزرعه بلوک های کامل تصادفی (36 نمونه به عنوان تیمار) با 4 تکرار بود. نتایج تجزیه واریانس آزمایش مزرعه ای نشان داد که بین نمونه های مورد مطالعه از نظر صفات عملکرد و اجزای عملکرد اختلاف معنی داری وجود داشت. همچنین مقایسه میانگین نشان داد که گونه b. carinata دارای بیشترین عملکرد دانه بود. تجزیه به مولفه های اصلی در مجموع 57 درصد از تغییرات کل را توجیه نمود و توانست تا حدودی گونه ها را از همدیگر جدا کند. در آزمایش دوم نمونه ها از نظر تحمل به تنش خشکی از طریق شاخص های مرحله ی جوانه زنی در آزمایشگاه به صورت طرح فاکتوریل مورد بررسی قرار گرفتند. تیمارهای تنش خشکی القا شده توسط پلی اتیلن گلیکول (6000) شامل شاهد (آب مقطر)، پتانسیل 3- و 6- بار بودند که از طریق یک مطالعه ی مقدماتی تعیین شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد تاثیر سطوح خشکی، ژنوتیپ و اثر متقابل آنها برای صفات مورد بررسی معنی دار بود. صفت طول ریشه چه نسبت به سایر صفات حساسیت بیشتری به کاهش پتانسیل آب داشت و با کاهش پتانسیل آب محیط، طول ریشه چه ها افزایش نشان دادند. نتایج حاصل از شاخص های درصد کاهش و شاخص تحمل نیز بیان کننده ی تحمل به خشکی بالای گونه وحشی b. nigra و پس از آن گونه های oleracea b. و b. juncea نسبت به دیگر گونه ها از جمله گونه ی کلزای زراعی (b. napus) بود. تجزیه بای پلات براساس مولفه های اصلی نشان داد که گونه b. fruticulosa و b. napus (گونه ی زراعی) حساسترین وگونه وحشی b. nigra متحمل ترین به تنش خشکی بودند که می توان از این گونه ها در برنامه های اصلاحی آتی از جمله بررسی امکان انتقال ژن های تحمل به خشکی به گونه ی زراعی استفاده کرد.