اثر تاریخ کاشت، کود زیستی نیتروژن و وجین علف‌های هرز بر ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک گندم (.triticum aestivum l) در شرایط دیم

تاریخ کاشت، کود زیستی نیتروژن و کنترل علف های هرز می توانند سه عامل موثر بر ویژگی های بیوشیمیایی گندم در شرایط دیم باشند که در آزمایشی به صورت اسپلیت- فاکتوریل با چهار تکرار روی رقم کوهدشت در ایستگاه تحقیقاتی کمالوند خرم آباد در دو سال زراعی96-1395 و 97-1396 مورد بررسی قرار گرفت. عامل تاریخ کاشت (15 آبان و 30 آذر) در کرت های اصلی و عامل کود زیستی (شاهد، اوره، زیستی نیتروژن دار و تلفیقی) و عامل علف هرز (وجین و تداخل) به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مقدار فسفر و پتاسیم اندام هوایی و پتاسیم دانه در تاریخ کاشت اول به طور معنی داری بیشتر از تاریخ کاشت دوم بود، اما مقدار پرولین و نشاسته دانه در تاریخ کاشت دوم فزونی یافت. در میان سطوح کودی، بیشترین مقدار پراکسیداز و نشاسته دانه از عدم کاربرد کود و بیشترین مقدار نیتروژن دانه از کاربرد کود تلفیقی مشاهده شد. مقدار فعالیت آنزیم پراکسیداز، فسفر دانه و نشاسته دانه در تیمار تداخل به طور معنی داری بیشتر از تیمار وجین بود، اما بالعکس، مقدار روی اندام هوایی، روی دانه و پروتئین دانه در تیمار وجین بیشتر از تیمار تداخل بود. بیشترین مقدار پروتئین دانه از تاریخ کاشت اول با کاربرد کود تلفیقی و شیمیایی (به ترتیب 12.84 و 12.73 درصد) و کمترین آن از تاریخ کاشت دوم و عدم کاربرد کود و کاربرد کود شیمیایی (10.83 و 10.85 درصد) مشاهده شد. بیشترین مقدار کلروفیل های a، b و کل (به ترتیب 5.51، 4.48 و 10.0 میلی گرم بر گرم وزن تازه) و فسفر اندام هوایی (0.49 درصد) از کاربرد کود تلفیقی و وجین، بیشترین مقدار پرولین و پتاسیم اندام هوایی از عدم کاربرد کود و وجین (به ترتیب 8.3 میلی گرم بر کیلوگرم و 2.96 درصد) و بیشترین مقدار پتاسیم دانه از کاربرد کود تلفیقی و تداخل (0.55 میلی گرم بر کیلوگرم) مشاهده شد. در تاریخ کاشت اول بیشترین نیتروژن اندام هوایی از کاربرد کود تلفیقی و وجین (2.32 درصد) و بیشترین مقدار آهن دانه از کاربرد خالص یا تلفیقی کود زیستی و وجین (72.96 میلی گرم بر کیلوگرم) مشاهده شد؛ اما در تاریخ کاشت دوم بیشترین نیتروژن اندام هوایی از کاربرد کود تلفیقی و وجین (2.91 درصد) و بیشترین مقدار آهن دانه از کاربرد کود زیستی و وجین یا تداخل (63.5 میلی گرم بر کیلوگرم) مشاهده شد.

the effect of planting date, nitrogen biofertilizer and weeding on the morphophysiological and biochemical characteristics of wheat (triticum aestivum l.) in dryland conditions

planting date, nitrogen biofertilizer and weed control are three factors affecting biochemical traits of wheet in dryland condition, so an experiment was carried out as a split-factorel design with three replications on kohdasht variety at kamalvand research station in khorramabad in two crop years 2015-2016 and 2016-2017. planting date factor (6 and 21 november) was in main plots and nitrogen biofertilizer (control, urea, nitrogen biofertilizer, and combined fertilizer) and weed control (weeding and weed interference) factors were hn sub plots in factorial arrange. the results showed that the amount of phosphorus and potassium of shoots and seed potassium was significantly higher on the first planting date than on the second planting date, but the amount of proline and seed starch increased on the second planting date. among the fertilizer levels, the highest amount of peroxidase and seed starch were observed from no application of fertilizer and the highest amount of seed nitrogen was observed from the application of combined fertilizer. the amount of peroxidase activity, seed phosphorus and seed starch in the weed interference treatment was significantly higher than in the weeding treatment, but on the contrary, the amount of shoot zinc, seed zinc and seed protein in the weeding treatment was more than the interference treatment. the highest amount of seed protein from the first planting date of combined and chemical fertilizer application (12.84% and 12.73%, respectively) and the lowest amount were observed from the second planting date and no application of fertilizer and application chemical fertilizers (10.83 and 10.85%). the highest amount of chlorophyll a, b and total chlorophyll (5.51, 4.48 and 10.0 mg/g fw, respectively) and shoot phosphorus (0.49 percent) was observed from the application of combined fertilizer and weeding, the highest amount of proline and potassium of shoot was observed from the absence of application of fertilizer and weeding (8.3 mg/g fw and 2.96%, respectively) and the highest amount of seed potassium was observed from the application of combined fertilizer and interference (0.55 mg/kg). on the first planting date, the highest amount of shoot nitrogen was observed from the application of combined fertilizer and weeding (2.32%) and the highest amount of grain iron was observed from the pure or combined application of biological fertilizer and weeding (72.96 mg/kg); however, on the second planting date, the highest amount of aerial organ nitrogen was observed from the application of combined fertilizer and weeding (2.91%) and the highest amount of grain iron was observed from the application of biological fertilizer and weeding or interference (63.5 mg/kg).