اثر نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم و متیل جاسمونات بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس گیاه دارویی thymus vulgaris l.

آویشن باغی (thymus vulgaris l.) گیاهی دارویی مهم از تیره نعناع (lamiaceae) است که مصارف متعددی در صنایع غذایی و دارویی دارد. پژوهش حاضر جهت بررسی اثر محلول پاشی محرک‌های نانوذرات دی اکسید تیتانیوم و متیل جاسمونات بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس این گیاه در دو سال زراعی 1400- 1401 و 1401 -1402 در قالب دو آزمایش مستقل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد انجام شد. محلول‌پاشی با نانو ذرات دی اکسید تیتانیوم (صفر، 100، 200 و 300 میلی گرم در لیتر) و سطوح متیل جاسمونات (صفر، 0.5، 1 و 2 میلی مولار) هر چهار ‌روز یک بار پس از مرحله 10 12 برگی در سه نوبت صورت گرفت. 1000 گرم از ساختار هوایی در هر تکرار با آب ترکیب گردیده و اسانس‌گیری به روش تقطیر با بخار آب توسط دستگاه کلونجر و شناسایی ترکیبات اسانس توسط کروماتوگرافی گازی صورت گرفت. در دو سال انجام این پژوهش بیشترین مقادیر وزن خشک (362.8 - 365.5 گرم در مترمربع)، اسانس (0.95- 0.97 درصد) و کلروفیل کل (1.69- 1.71 میلی‌گرم در وزن خشک) متعلق به تیمار متیل جاسمونات (1 میلی مولار) بود که هم‌گروه با تیمار نانوذرات دی اکسید تیتانیوم (100 میلی گرم در لیتر) قرار گرفت. چهار ترکیب کارواکرول، پارا سیمن، گاما ترپینن و تیمیل استات از دسته مونوترپن‌های حلقوی در تیمارهای مختلف بیش از 62 درصد از ترکیبات اسانس را به خود اختصاص دادند. متیل جاسمونات (1 میلی مولار) با افزایش 40 درصدی، مقدار اسانس را از 0.69 به 0.97 درصد افزایش داد. با توجه به نتایج دو ساله تحقیق حاضر، محلول‌پاشی متیل جاسمونات با غلظت 1 میلی مولار جهت بهبود خصوصیات کمی و کیفی اسانس گیاه آویشن باغی در مناطق مشابه پیشنهاد می‌گردد.