اثر uv- b و اسید هیومیک بر روی صفات فیزیولوژیکی گیاه مفراح (nepeta crispa)

مفراح گیاهی چند‌ساله از تیره نعناعیان است. مطالعه حاضر با هدف اثر کاربرد توام اسید هیومیک و پرتوتابی uv- b بر رشد و برخی پاسخ‌های فیتوشیمیایی گیاه مفراح مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل (دو فاکتوره) در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول، اسید هیومیک در چهار سطح (صفر، 2، 4 و 8 گرم در لیتر) و فاکتور دوم، پرتو uv- b در سه سطح (صفر، 1 و 3 ساعت پرتودهی در روز) بود. بر اساس نتایج حاصل، بر خلاف تیمار پرتوتابی uv- b، اثر کاربرد اسید هیومیک باعث افزایش معنی‌دار ارتفاع ساقه نسبت به تیمار شاهد شد. همچنین یشترین میزان فنل و فلاونوئید کل و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و کمترین میزان تانن کل همگی در تیمار 3 ساعت پرتوتابی uv- b، در روز بدون کاربرد اسید هیومیک به‌دست آمد. بیشترین میزان تانن کل و کمترین ظرفیت آنتی اکسیدانی نیز در تیمار 8 گرم در لیتر اسید هیومیک، مشاهده شد. نتایج آنالیز hplc عصاره برگ نشان داد که بیشترین میزان اسید رزمارینیک و اسید سالویانولیک در تیمار 3 ساعت پرتوتابی uv- b در روز تولید شد. در میان اسیدهای فنولیک مورد مطالعه، بیشترین میزان اسید کلروژنیک در تیمار 3 ساعت پرتوتابی uv- b به همراه 8 گرم در لیتر اسید هیومیک به‌دست آمد. بیشترین میزان اسید کافئیک نیز با تیمار 1 ساعت پرتوتابی به همراه 4 گرم در لیتر اسید هیومیک مشاهده شد. بطورکلی، به‌کارگیری توام (برهمکنش) اسید هیومیک و uv- b روی صفات فنل کل، فلاونوئید کل، اسید کافئیک و اسید کلروژنیک بسیار معنی‌دار بود. کاربرد اسید هیومیک در گیاه مفراح در میزان تانن کل، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و اسید رزمارینیک (اثر ساده) در سطح 1 درصد معنی‌دار شد و باعث افزایش تانن، کاهش فعالیت پاداکسایشی و کاهش مقدار اسید رزمارینیک در برگ مفراح شد. اسید هیومیک باعث کاهش مقادیر ظرفیت آنتی اکسیدانی و اسید رزمارینیک می شود و تنها صفتی که اثر افزایشی بر روی آن داشت میزان تانن کل بود. نتایج این پژوهش می‌تواند برای کشت این گیاه تحت شرایط گلخانه‌ای مزرعه ای، مد نظر قرار گیرد.

effect of uv b and humic acid on the physiological properties of nepeta crispa

nepeta crispa is a perennial plant in the mint family. the present study aimed to study the effect of the combined application of humic acid and uv b radiation on the growth and some phytochemical responses of this plant. the experiment was conducted as a factorial (two factor) in a completely randomized design with three replications. the first factor was humic acid at 4 levels (0, 2, 4 and 8 g .l 1) and the second factor, uv b radiation at 3 levels (0, 1 and 3 hours of irradiation per day). based on the results, in contrast to the uv b irradiation treatment, the effect of humic acid application significantly increased stem height compared to the control treatment. also, the highest amount of total phenol, flavonoids, and antioxidant capacity and the lowest amount of total tannin were all obtained in 3 hours of uv b irradiation treatment without the application of humic acid. the highest amount of total tannin and the lowest antioxidant capacity were observed in the treatment of 8 g .l 1 humic acid. the results of hplc analysis of leaf extract showed that the highest amount of rosmarinic acid and salvanoic acid was produced in 3 hours of uv b irradiation treatment per day. among the studied phenolic acids, the highest amount of chlorogenic acid was obtained in the treatment of 3 hours of uv b radiation + 8 g .l 1 of humic acid. the highest amount of caffeic acid was observed in 1 hour of radiation treatment + 4 g .l 1 of humic acid. in all, the combined use (interaction) of humic acid and uv b were significant for total phenol, total flavonoid, caffeic acid and chlorogenic acid. the use of humic acid (simple effect) in this plant had a significant effect on the total tannin, antioxidant capacity and rosmarinic acid at a level of 1% and increased tannin while decreasing antioxidant activity and rosmarinic acid in nepeta crispa leaves. humic acid also reduced the levels of antioxidant capacity and rosmarinic acid, and the only trait that had an increasing effect on it was the amount of total tannin. the results of this study can be considered for the cultivation of this plant under greenhouse field conditions.