تاثیر فنیل‌آلانین و گاما آمینوبوتریک اسید بر شاخص‌های مورفوفیزیولوژیک بادرشبویه (dracocephalum moldavica l.) تحت تنش شوری

شوری یکی از مهم ترین تنش های محیطی است که باعث کاهش رشد و عملکرد گیاهان زراعی می شود. کاربرد کودهای زیستی به ویژه اسیدهای آمینه برای غلبه بر این موضوع به منظور بهبود رشد و افزایش کمی و کیفی محصولات حائز اهمیت است. به منظور بررسی اثر اسیدهای آمینه بر برخی پارامترهای مورفوفیزیولوژیک گیاه دارویی بادرشبویه تحت تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی (rcbd) در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در پاییز‌ 1401 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح شوری (صفر، 40 و 80 میلی مولار سدیم کلرید) به عنوان فاکتور اصلی و فنیل آلانین (2 و 4 میلی مولار)، گاما آمینوبوتریک اسید (5 و 10 میلی مولار) به همراه تیمار آب مقطر به عنوان فاکتورهای فرعی اعمال شد. نتایج آزمایش نشان داد که با افزایش شدت شوری برخی پارامترهای مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه کاهش یافت اما بر محتوای آنتوسیانین گل افزوده شد. کاربرد فنیل آلانین 2 میلی مولار وزن تر و خشک بوته را به طور قابل توجهی افزایش داد و کاربرد 4 میلی مولار آن باعث افزایش معنی دار تعداد برگ، شاخص پایداری غشاء سلولی، کلروفیل و کاروتنوئید در سطح شوری صفر میلی مولار و آنتوسیانین در شرایط 80 میلی مولار سدیم کلرید شد. همچنین گابا 5 و 10 میلی مولار در شرایط بدون تنش و فنیل آلانین 2 میلی مولار در شرایط 40 و 80 میلی مولار شوری منجر به افزایش قطر ساقه شد. اگر چه کاربرد فنیل آلانین 4 میلی مولار در شرایط بدون تنش بیشترین تاثیر را داشت ولی گابا 10 میلی مولار در شرایط تنش شوری نقش موثرتری در افزایش وزن تر و خشک بوته، کلروفیل، کاروتنوئید و در نتیجه افزایش پایداری غشاء سلولی داشت. بنابراین استفاده از اسیدهای آمینه فنیل آلانین 4 میلی مولار و گابا 10 میلی مولار جهت بهبود الگوی رشد و نموی و صفات فیزیولوژیکی گیاه بادرشبویه و کاهش اثرات زیان بار تنش شوری توصیه می شود.

effect of phenylalanine and gamma aminobutyric acids on morphophysiological characteristics of dracocephalum moldavica l. under salinity stress

salinity is one of the most important environmental stresses that diminishes the growth and yield of crop plants. application of biological fertilizers, especially amino acids, is important to overcome this issue in order to improve the growth, quantity and quality of the products. in order to investigate the effect of amino acids on some morphophysiological characteristics of the medicinal plant dracocephalum moldavica grown under salinity stress, a factorial experiment was conducted in a randomized complete block design (rcbd) with three replications in the greenhouse of the university of zanjan, during autumn of 2022. the experimental treatments included three levels of salinity (0, 40 and 80 mm nacl) as the main plots and phenylalanine (2 and 4 mm), gamma aminobutyric acid (gaba 5 and 10 mm) plus control were used as subplots. the results showed that with increasing salinity, some morphological and physiological parameters of the plant decreased, but the anthocyanin content of the flower increased. the use of 2 mm phenylalanine significantly increased the fw and dw of the plant, and the use of 4 mm led to a significant increase in the number of leaves, cell membrane stability index, chlorophyll and carotenoid at 0 mm and anthocyanin in the condition of 80 mm sodium chloride. also, 5 and 10 mm gaba in non stress conditions and 2 mm phenylalanine in 40 and 80 mm salinity conditions led to an increase in stem diameter. although the application of 4 mm phenylalanine had the greatest effect in non stress conditions, gaba 10 mm in salt stress conditions had a more effective role in increasing the fw and dw of the plant, chlorophyll, and carotenoid content, and as a result, increasing the stability of the cell membrane. therefore, the use of different levels of the amino acids 4 mm phenylalanine and 10 mm gaba is recommended to improve the growth and development pattern and physiological characteristics of the dracocephalum moldavica l. plant.