اثر پیش‌تیمار سدیم نیتروپروساید بر بهبود صفات فیزیولوژیکی و آنزیم‎های آنتی‌اکسیدانی گیاهچه برنج (oryza sativa) تحت تنش شوری

به منظور تعیین اثر پیش‌تیمار سدیم نیتروپروساید بر بهبود صفات فیزیولوژیکی و آنزیم‎های آنتی‌اکسیدانت گیاهچه برنج تحت تنش شوری آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1402 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار سطح شوری (صفر، 50، 100 و 150 میلی‌مولار کلرید سدیم) و سه سطح سدیم نیتروپروساید (صفر (آب مقطر)، 40 و 80 میکرومولار) بود. نتایج نشان داد که شوری شاخص‌های جوانه‌زنی شامل درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، شاخص طولی بنیه گیاهچه و شاخص وزنی بنیه گیاهچه را کاهش داد، ولی پرایمینگ بذر با سطوح مختلف سدیم نیتروپروساید به‌ویژه سطح 80 میکرومولار این صفات را بهبود بخشید. شوری میانگین مدت جوانه‌زنی را افزایش داد، به‌طوری که‌ بیش‌ترین میانگین مدت جوانه‌زنی (0.371 روز) در پرایمینگ با سدیم نیتروپروساید 40 میکرومولار و شوری 150 میلی‌مولار بود. فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز در پیش‎تیمار با سدیم نیتروپروساید 80 میکرومولار و شوری 150 میلی‌مولار به ترتیب در حدود 37 و 40 درصد نسبت به شاهد (آب مقطر) و بدون شوری بیشتر بود. شوری فعالیت آنزیم پراکسیداز را افزایش داد. به‌طوری‌که کمترین آنزیم پراکسیداز (58.444 واحد میلی‌گرم بر پروتئین) در شاهد (بدون شوری) به‌دست آمد. همچنین، فعالیت آنزیم پراکسیداز در پیش‎تیمار با سدیم نیتروپروساید 80 میکرومولار حدود 14 درصد نسبت به شاهد (آب مقطر) افزایش نشان داد. نتایج نشان داد که تیمار بذر با سدیم نیتروپروساید 80 میکرومولار موجب بهبود جوانه‌زنی و صفات بیوشیمیایی بذر برنج در شرایط شور می‌شود و به دلیل کاهش تنش اکسیداتیو می‌تواند اثرات مضر شوری بر برخی صفات در گیاهچه برنج را کاهش داده و رشد گیاهچه را بهبود بخشد.

effect of sodium nitroprusside pretreatment on the improvement of physiological traits and antioxidant enzymes in rice seedlings (oryza sativa l.) under salinity stress

in order to investigate the effect of sodium nitroprusside pretreatment on the improvement of physiological traits and antioxidant enzymes in rice seedlings under salinity stress, a factorial experiment was conducted in a completely randomized design with three replications at mohaghegh ardabil university in 2023. experimental treatments included four salinity levels (0, 50, 100, and 150 mm) and sodium nitroprusside in three levels (control, 40 and 80 µm). the results showed that salinity of growth indices, including germination percentage (gp), germination rate (gr), seedling length vigor index (slvi) and seedling weight vigor index (swvi), reduced, but seed priming with different levels of sodium nitroprusside, especially the level of 80 µm, improved these traits. salinity increased the mean germination time (mgt), so that the highest mgt was observed at (0.371 days) sodium nitroprusside 40 µm and salinity of 150 mm. the catalase (cat) and superoxide dismutase (sod) enzymes activity in pretreatment with sodium nitroprusside 80 µm and a salinity of 150 mm were 37 and 40% higher than the control (distilled water) and without salinity, respectively. salinity increased the activity of peroxidase enzyme, so that the lowest was observed at peroxidase enzyme (58.444 units mg 1 protein) in the control (without salinity). also, the peroxidase activity in pretreatment with sodium nitroprusside 80 µm compared with the control (distilled water) showed an increase of about 14%. the results showed that seed treatment with sodium nitroprusside 80 µm improves rice seed germination and biochemical traits, it can reduce the harmful effects of salinity on some traits in rice seedlings and improve seedling growth.