واکنش بیوشیمیایی ارقام سورگوم دانه‌ای به رژیم آبیاری و میکوریزا

کم آبیاری یکی از راه های کاهش مصرف آب در گیاهان زراعی گرمادوست و آب بر است. از طرف دیگر، کاربرد میکوریزا به عنوان کود زیستی نیز از جمله راه کارهای موثر در افزایش جذب آب و عناصر غذایی در شرایط تنش کم آبی است. علاوه بر این، انتخاب رقم سازگار با منطقه جهت دست یابی به پتانسیل تولید، یکی دیگر از راه کارهای مقابله با تنش خشکی در هر منطقه است. بدین منظور اثر رژیم آبیاری در سه سطح 80 (شاهد)، 120 (تنش ملایم) و 160 (تنش شدید) میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس الف و کود زیستی شامل کاربرد و عدم کاربرد میکوریزا روی سه رقم سورگوم دانه‌ای کیمیا، پیام و سپیده در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی به صورت اسپلیت پلات در کشت تابستانه سال 1396 در شهرستان کوهدشت لرستان بررسی شد. نتایج نشان داد با افزایش کم آبیاری از میزان روی، مس، منگنز و آهن دانه کاسته شد، اما میزان پروتئین خام دانه افزایش یافت. کاربرد میکوریزا عمدتاً موجب افزایش عناصر ضروری در اندام هوایی و دانه و کمک به تعدیل تنش کم آبی شد. وجود برهمکنش میان عامل ها، حاکی از واکنش متفاوت ارقام در سطوح کاربرد میکوریزا به تنش کم آبی از نظر بسیاری از صفات بود؛ به طوری که در شرایط تنش شدید کم آبی، بیشترین افزایش در کاتالاز و پراکسداز به ترتیب در رقم کیمیا بدون کاربرد میکوریزا و رقم سپیده با کاربرد میکوریزا مشاهده شد. همچنین، رقم سپیده با کاربرد میکوریزا بیشترین کاهش در کلروفیل b و کلروفیل کل را نشان دادند. در مجموع رقم سپیده با کاربرد میکوریزا در شرایط تنش ملایم کم آبی ضمن تولید بیشترین عملکرد دانه و پروتئین خام دانه، موجب صرفه جویی در مصرف آب آبیاری شد.

biochemical response of grain sorghum cultivars to drought stress and mycorrhiza

low irrigation is one of the ways to reduce water consumption in heat-loving and water-loving crops. on the other hand, the use of mycorrhiza as a biofertilizer is also one of the effective solutions in increasing the absorption of water and nutrients in the conditions of water shortage stress. in addition, the selection of varieties compatible with the region in order to achieve production potential is another way to deal with drought stress in each region. for this purpose, the effect of irrigation regime at three levels of 80 (control), 120 (mild stress) and 160 (severe stress) mm of evaporation from the evaporation pan of class a and biofertilizer including application and non-application of mycorrhiza on three grain sorghum cultivars kimia, payam and sepideh it was investigated in the form of randomized complete block design in the form of a split plot in the summer cultivation of 2016 in kohdasht city of lorestan. the results showed that the amount of zinc, copper, manganese and iron in the seeds decreased with the increase in water shortage, but the crude protein content of the seeds increased. the application of mycorrhiza mainly increased the essential elements in shoots and seeds and helped to moderate water deficit stress. the presence of interaction between the factors indicated the different response of cultivars at the levels of mycorrhizal application to water deficit stress in terms of many traits; so, in the conditions of extreme stress of water shortage, the highest increase in catalase and peroxidase observed in kimia cultivar without mycorrhiza application and sepideh cultivar with mycorrhiza application, respectively. also, sepideh variety with mycorrhiza application showed the highest reduction in chlorophyll b and total chlorophyll. in total, sepideh cultivar with the use of mycorrhiza under the conditions of mild stress of water shortage while producing the highest grain yield and crude grain protein, saved irrigation water consumption.