تنوع فیتوشیمیایی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی جمعیت‌های مختلف گیاه دارویی مینای اصفهانی (tanacetum lingulatum (boiss.) bornm.) در رویشگاه‌های طبیعی استان اصفهان

شناسایی رویشگاه های مختلف و ارزیابی تاثیر عوامل محیطی بر عملکرد مواد موثره گیاهان دارویی، کمکی پایه ای برای حفظ تنوع ژنتیکی این گیاهان است. این پژوهش طی سال های 1399-1396 در سه رویشگاه طبیعی از استان اصفهان اجرا شد. اندام هوایی گیاه مینای اصفهانی (tanacetum lingulatum boiss. bornm) در مرحله گلدهی کامل برداشت و به آزمایشگاه موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور منتقل شد. محتوای فنل و فلاونوئید کل به ترتیب توسط روش فولین- سیوکالتیو و رنگ سنجی کلرید آلومینیوم اندازه گیری شد. فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره با استفاده از روش اندازه گیری کاهش ظرفیت رادیکالی به کمک dpph ارزیابی شد. نمونه های اسانس به روش تقطیر با آب استخراج و با استفاده از گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی تجزیه شدند. با توجه به نتایج، میزان فنل، فلاونوئید کل، فعالیت آنتی اکسیدانی و میزان اسانس، تنها تحت تاثیر تیمار جمعیت قرار گرفتند. بیشترین میزان فلاونوئید کل (0.29 میلی گرم کوئرستین بر گرم ماده خشک)، فعالیت آنتی اکسیدانی (53.67 میلی گرم بر میلی لیتر) و میزان اسانس (0.15 درصد حجم به وزن) مربوط به رویشگاه کوه سفید بود که نسبت به دو رویشگاه دیگر دارای کمترین ارتفاع از سطح دریا، متوسط درجه حرارت سالانه و اسیدیته خاک و بیشترین کربن آلی خاک و بارندگی سالانه است. بیشترین میزان فنل کل در منطقه لاشتر (0.05 میلی گرم گالیک اسید بر گرم وزن خشک) به دست آمد. مهمترین ترکیبات شناسایی شده اسانس شامل cis-sabienene hydrate (12-24 درصد)، camphene (3-15 درصد)،n-decanal (11-24 درصد)، dihydro- linalool (1-9 درصد)، cis- β- terpineol (7-9 درصد)، nerol oxide (1-16 درصد) و cis-pinocarveol (8-20 درصد) بودند. تفاوت های مشاهده شده در صفات مورد بررسی در رویشگاه های مختلف می تواند ناشی از تفاوت ویژگی های اکولوژیک باشد. در نهایت، جمعیت کوه سفید به دلیل برخورداری از میزان اسانس و فعالیت آنتی اکسیدانی بیشتر می تواند یکی از رویشگاه های هدف برای حفظ تنوع ژنتیکی گیاه دارویی مینای اصفهانی باشد.

phytochemical diversity and antioxidant activity of different populations of tanacetum lingulatum (boiss.) bornm. medicinal plant in the natural habitats of isfahan province

identifying different habitats and evaluating the effect of environmental factors on the performance of active ingredients in medicinal plants is a basic help to maintain the genetic diversity of these plants. this research was done in three habitats in isfahan province during 2017–2020. the aerial parts of tanacetum lingulatum boiss. bornm were harvested at the full flowering stage and transferred to the laboratory of the research institute of forest and rangelands. total phenol and flavonoid contents were measured by the follin-ciocalteu reagent and the aluminum chloride colorimetric method, respectively. the antioxidant activity of the extract was evaluated by measuring the reduction of radical capacity with the help of dpph. the essential oil from t. lingulatum plants was extracted by water distillation using clevinger and analyzed by gc/ms. according to the results, the amounts of total phenol and flavonoids, the antioxidant activity and the essential oil content were only affected by population treatment. the maximum content of total flavonoids (0.289 mg qe/g dry weight), the antioxidant activity (53.67%), and the essential oil content (0.15% v/w) were related to the kooh sefid habitat. compared to the other two habitats, the kooh sefid region has the lowest altitude above sea level, the lowest average annual temperature and soil acidity, and the highest soil organic carbon and annual rainfall. the highest amount of total phenol was obtained from the lashtar habitat (0.051 mg gae/g dry weight). the most important compounds identified in the essential oils were cis-sabienene hydrate (12–24%), camphene (3–15%), n-decanal (11–24%), dihydro-linalool (1–9%), cis-β-terpineol (7-9 %), nerol oxide (1–16%), and cis-pinocarveol (8–20%). variation observed in the examined traits in different habitats can be caused by differences in ecological characteristics. finally, the kooh sefid population can be one of the target habitats for preserving the genetic diversity of the t. lingulatum medicinal plant due to having more essential oil and antioxidant activity.