اثر کم آبیاری و انبارمانی بر عملکرد کمی و کیفی اسانس مرزه خوزستانی (satureja khuzistanica) و مرزه بختیاری (s. bachtiarica)

تنش آبی و همچنین انبار مانی گیاهان دارویی نقش مهمی در تغییر کمیت و کیفیت ترکیبات آنها دارد. به منظور بررسی اثر تیمار کم آبیاری و انبارمانی بر عملکرد کمی و کیفی اسانس مرزه خوزستانی و مرزه بختیاری آزمایشی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. آبیاری با مقادیر 16.6، 33 و 50 لیتر در متر مربع بر دو گونه مرزه اعمال و صفات زراعی، درصد و عملکرد اسانس و اجزای اسانس بررسی شد. اندام خشک بمدت دو سال در انبار نگهداری و کمیت و کیفیت اسانس آنها بررسی شد. بر اساس نتایج، تیمار کم آبیاری بجز درصد اسانس بر سایر صفات اثر معنی داری داشت. مرزه خوزستانی با عملکرد ماده خشک 199.5 گرم در متر مربع، درصد اسانس 3.62 و عملکرد اسانس 7.1 سی سی در متر مربع در مقایسه با مرزه بختیاری دارای مزیت نسبی تولید در منطقه مورد آزمایش بود. در مرزه خوزستانی کارواکرول به میزان حدود 95 درصد و در مرزه بختیاری کارواکرول و پاراسیمن به ترتیب حدود 45 و 25 درصد بود و تنش آبی تاثیر معنی داری بر روند تغییر هیچیک از آنها نداشت. پس از دو سال انبارمانی درصد اسانس در مرزه خوزستانی، از 3.6 به 2.2 درصد و در مرزه بختیاری، از 2.3 به 0.8 درصد کاهش یافت و میزان کارواکرول اسانس مرزه خوزستانی انبار شده بدون تغییر ماند اما میزان کارواکرول و پاراسیمن در اسانس مرزه بختیاری پس از انبارمانی به ترتیب 41 و 34.6 درصد بود.

the effect of low irrigation and storability on the quantitative and qualitative yield of sajureja khuzestanica and s. bachtiarica essential oil

storability of medicinal plants plays an important role in the quantity and quality of their compounds. in order to investigate the effect of low irrigation and storability treatment on the quantitative and qualitative yield of s. khuzestanica and s. bachtiarica essential oils, a completely random design with three replications was carried out at the isfahan agricultural and natural resources research center. low irrigation treatments (16.6, 33 and 50 l/m2) were applied. some agronomic traits and yields of essential oils and constituents of essential oils were investigated. also, dried plants have been stored for two years, and the effect of storability on their essential oil has been investigated. according to the results, the low irrigation treatment had a significant effect on all traits except for the percentage of essential oil. the average of traits for s. khuzistanica were obtained for essential oil at 3.62%, dry matter at 1995 kg/ha, and the yield of essential oil at 71 l/ha. by reducing water (50 to 16.6 l/m2), the most important composition of the essential oil was carvacrol (95%), and treatments had no significant effect on the changing process of essential oil composition. the percentage of essential oil at harvesting compared to stored dried plants decreased (3.6 to 2.2 percent in s. khuzistanica and 2.3 to 0.8 percent in s. bachtiarica). the percentage of carvacrol in the essential oil of the stored dried plant in s. khuzistanica was 95%, and the percentage of carvacrol and p- cymen in s. bachtiarica were 41% and 34.6%, respectively.