خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس مرزه بختیاری (saturjea bachtiarica) تحت تاثیر محرک‌های رشدی و دوره‌های مختلف آبیاری

تحقیق حاضر در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی با سه تکرار به صورت کرت‌های یکبار خرد شده در جهت ارزیابی محرک‌های رشدی آلی و الکلی بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیکی، اسانس و ترکیبات اسانس مرزه بختیاری انجام گردید. تیمارهای دوره آبیاری (3، 6 و 9 روز یکبار) در کرت‌های اصلی و محلول‌پاشی برگی محرک‌های آلی (کیتوزان، اسید سالیسیلیک و فنیل آلانین) و الکلی (متانول، اتانول و استون) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، محرک‌های آلی و الکلی به‌طور معنی‌داری بر صفات مورفوفیزیولوژیک و اسانس گونه‌های مرزه تاثیر داشتند. بالاترین محتوای کلروفیل (1.37- 1.41 میلی‌گرم در گرم وزن تر) و فنول (2.34-2.51 میلی‌گرم در گرم وزن تر) در تیمارهای کیتوزان (0.25 گرم در لیتر)، اتانول (10%) و فنیل آلانین (1 گرم در لیتر) تحت دور آبیاری 3 و 6 روز به ‌دست آمد. بیشترین میزان اسانس (1.61-1.59 درصد) در گیاهان تحت تیمار با کیتوزان (0.25 میلی‌گرم در لیتر) و فنیل آلانین (1 گرم در لیتر) با دوره آبیاری 6 روز یکبار بوجود آمد. مشخص گردید که مونوترپن‌های حلقوی عامل اصلی تعیین کننده کیفیت شامل پی- سایمن (35.4-20.1 %)، گاما-ترپینن (17.74-6.71%)، کارواکرول (36.54- 22.14 %)، آلفا-ترپینن (2.56-0.65 %)، جرماکرن-دی (2.01-0.65 %) و تیمول (1.45-0.54 %) هستند. محلول پاشی کیتوزان (0.25 گرم در لیتر)، اتانول (10 %) و فتیل آلانین (1 گرم در لیتر) به‌ طور معنی‌داری باعث افزایش مونوترپن‌های الکلی در اسانس گیاهان مرزه شد. استفاده از کیتوزان با غلظت 0.25 گرم در لیتر می تواند نقش موثری در بهبود صفات مورفوفیزیولوژیکی و اسانس مرزه بختیاری تحت شرایط مشابه اقلیمی داشته باشد.

morpho-physiological and essential oil characters of savory (satureja bachtiarica) by affected of elicitors and irrigation regimes

the present study was conducted in a randomized complete block design (rcbd) with three replications to investigate the effect of elicitors on the morpho-physiological characters and essential oil quantity and quality of satureja bachtiarica. three irrigation regimes (3, 6, 9 day interval) in main plots and foliar application of organic (chitosan, salicylic acid, phenylalanine) and alcoholic elicitors (ethanol, methanol, acetone) with control level (without any spraying) in sub plots were done. according to obtained results, applied elicitors significantly influenced the morpho-physiological and phytochemical characters of s.bachtiarica. in two years, the highest chlorophyll content (1.37-1.41 mg.g-1fw) and total phenol content (2.34-2.51 mg.g-1fw) were obtained in chitosan (0.25 mg.l-1), ethanol (10 %) and phenylalanine (1 mg.l-1) treatments by irrigation regimes 3 and 6 day interval, respectively. the highest essential oil contents (1.61-1.59%) were obtained from the plants treated by chitosan (0.25 mg.l-1) and phenylalanine (1g.l-1) by irrigation regime 3 day interval. the most important chemical compounds that determine the quality of s.bachtiarica essential oil included alcoholic monoterpenes such as p-cymene (35.4-20.1 %), gamma-terpinene (17.74-6.71 %), carvacrol (36.54-22.14 %), alpha-terpinene (2.56-0.65 %), germacrene-d (2.01-0.65 %) and thymol (1.45-0.54 %) made the most components of essential oil plants. foliar application of chitosan (0.25 mg.l-1), ethanol (10 %) and phenylalanine (1g.l-1) significantly increased the monoterpene alcohols compounds in essential oils of s.bachtiarica. generally, the application of chitosan at 0.25 gr.l-1 can be a good strategy to improve morpho-physiological characters and essential oil quantity and quality of s.bachtiarica in same climate.