پاسخ فیزیولوژیکی رازیانه (foeniculum vulgare mill.) نسبت به محلول‌پاشی متیل-جاسمونات، یونیکونازول و اسید‌آمینه پرولین + تریتون ایکس 100 تحت شرایط تنش کم‌آبی

به منظور ارزیابی اثر تنظیم کننده های رشدی و اسیدآمینه پرولین + تریتون ایکس 100 بر پاسخ فیزیولوژیکی گیاه دارویی رازیانه تحت شرایط تنش کم آبی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کاملاً تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان در سال زراعی 98-1397 انجام شد. فاکتور اصلی شامل سه سطح رطوبتی (آبیاری در حدّ ظرفیت زراعی (i1)، آبیاری در زمان 65 (i2) و 85 (i3) درصد تخلیه رطوبتی خاک) و فاکتور فرعی شامل چهار سطح محلول پاشی (بدون محلول پاشی، محلول پاشی با متیل جاسمونات، یونیکونازول و اسید آمینه پرولین + تریتون ایکس 100) بودند. نتایج نشان داد که تنش کم آبی سبب کاهش محتوای رطوبت نسبی، شاخص پایداری غشا، غلظت کلروفیل های a، b، کل و کاروتنوئیدها و افزایش غلظت مالون دی آلدئید، پرولین و قندهای محلول شد. کاربرد تنظیم کننده های رشدی به خصوص متیل جاسمونات موجب افزایش شاخص پایداری غشا، محتوای کلروفیل a، کل، کاروتنوئیدها و قندهای محلول در برگ ها شد. همچنین، نتایج حاصل از اثرات متقابل سطوح رطوبتی در تیمارهای محلول پاشی نشان داد که تحت شرایط تنش رطوبتی در خاک تمامی صفات فیزیولوژیکی در تیمار شاهد در مقایسه با کاربرد خارجی تنظیم کننده های رشدی و اسید آمینه پرولین + تریتون ایکس 100 کاهش معنی داری داشتند، بجز محتوای پرولین و قندهای محلول که افزایش بیشتری در مقایسه با تیمار شاهد داشتند. در کل، محلول پاشی با متیل جاسمونات با تنظیم بهتر واکنش های داخلی و القای دفاع های آنتی اکسیدانی به نسبت سایر تیمارهای محلول پاشی تاثیری بهتری در کاهش اثرات ناشی از تنش کم آبی بر صفات فیزیولوژیک مورد بررسی در گیاه رازیانه داشت. از این رو، می توان از متیل جاسمونات در شرایط تنش کم آبی حاکم بر خاک های مناطق خشک و نیمه خشک استفاده نموده و از اثرات زیان بار آن بر صفات فیزیولوژیک رازیانه کاست.

physiological response of fennel (foeniculum vulgare mill.) related to methyl jasminate, uniconazole and proline + triton x-100 spraying under water-deficit stress conditions

in order to study the effects of the application of two-plant growth regulators/proline on some physiological characteristics in fennel under water-deficit stress conditions, an experiment was conducted as a split-plot based on a randomized complete block design with three replications at the research farm, agricultural faculty of azarbaijan shahid madani university, tabriz-iran, in 2019. factors were three irrigation regimes (irrigation at the field capacity (i1), irrigation after depleting 65 (i2) and 85% (i3) of the available water capacity) as the main plot and four foliar spraying (control, exogenous application of methyl jasmonate, uniconazole and proline + triton x-100) as a subplot. results indicated that the minimum relative water content, membrane stability index, chlorophyll a, b, total (chl.), carotenoids and maximum proline, total soluble sugars, and malondialdehyde contents in leaves were obtained from severe water-deficit stress conditions. maximum membrane stability index, chlorophyll a, total (chl.), carotenoids, and total soluble sugars were related to plant growth regulator application, especially methyl jasmonate. interaction effects revealed that physiological growth characteristics were significantly reduced in the control treatment (except for proline and total soluble sugars) compared to foliar spraying treatments by increasing water-deficit stress conditions in the soil. the spraying with methyl jasmonate had a better effect on reducing the effects of water deficit stress on the physiological characteristics of the fennel by regulating of internal reactions and induction of antioxidant defenses. therefore, methyl jasmonate can be used in water-deficit stress conditions in arid and semi-arid areas and reduce its harmful effects on the fennel plants.