تاثیر سدیم نیتروپروساید بر ویژگی‌های عملکردی، فیتوشیمیایی و فیزیولوژیکی نعناع فلفلی (mentha piperita l.) تحت تنش شوری

شوری تنش عمده‌ای است که کشت و کار گیاهان را محدود می‌کند. سدیم نیتروپروساید (snp) یک ترکیب رهاکننده نیتریک اکسید است که به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان موثر در کاهش تنش اکسیداتیو در گیاهان نقش دارد. هدف از مطالعه حاضر کاهش اثر تنش شوری توسط سدیم نیتروپروساید بر شاخص محتوای نسبی آب برگ، سبزینگی گیاه، فلورسانس کلروفیل و برخی ترکیبات مهم مواد موثره گیاه نعناع فلفلی است. ریزوم‌های چهار سانتی‌متری نعناع فلفلی از مزرعه تحقیقاتی پاکان گیاه شیراز تهیه شد. آزمایش در سال 1400 در گلخانه دانشگاه هرمزگان به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. در این پژوهش، اثر snp با غلظت‌های صفر، 0/1 و 0/2 میلی‌مولار بر پارامترهای محتوای نسبی آب برگ، سبزینگی گیاه، فلورسانس کلروفیل و ترکیبات موثره مهم گیاه نعناع فلفلی تحت تنش شوری (با غلظت های صفر، 25، 50، 75 و 100 میلی‌‌مولار کلرید سدیم) مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تهیه عصاره متانولی از روش خیساندن استفاده شد و جهت ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻰ ﺗﺮﻛیبات ﻣﻮﺟﻮد در عصاره از دﺳﺘﮕﺎه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) ﻣﺪل agilent 6890 ﺑﺎ ﺳﺘﻮن hp - 5 استفاده شد. داده‌های حاصل با نرم افزار اکسل 2013 مورد بررسی آماری و میانگین مقادیر با آزمون lsd در سطح معنی‌داری 5 درصد مقایسه شد (0/05> p) و خوشه‌بندی با استفاده از نرم‌افزار sas (نسخه 9/1) انجام شد. نتایج نشان داد اثر برهمکنش سدیم نیتروپروساید و شوری بر محتوای نسبی آب برگ، سبزینگی گیاه و فلورسانس کلروفیل در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که در سطوح شوری 100 میلی‌مولار، کاربرد سدیم نیتروپروساید 0/2 میلی‌مولار به‎‌میزان 29/78 و 14/70 درصد سبزینگی گیاه و فلورسانس کلروفیل نعناع فلفلی را افزایش داد. بسیاری از ترکیبات تشکیل‌دهنده مواد موثره از جمله منتول با افزایش شدت تنش شوری کاهش یافتند؛ این درحالی است که بیشترین مقدار منتول (14/20) در تیمار شوری 100 میلی‌مولار با کاربرد سدیم نیتروپروساید 0/2 میلی‌مولار مشاهده شد. به‌طورکلی نتایج نشان داد استفاده از سدیم نیتروپروساید باعث افزایش رشد گیاه نعناع فلفلی و افزایش ترکیبات موثره از جمله منتول تحت تنش شوری می‌شو‌د. به نظر می‌رسد نیتریک اکساید حاصل از محلول‌پاشی سدیم نیتروپروساید از راه افزایش محتوای نسبی آب برگ باعث افزایش فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی و موجب کاهش خسارت رادیکال‌های آزاد و در نتیجه افزایش تحمل گیاه نعناع فلفلی و بهبود نسبی آن‌ها تحت تنش شوری شود.

the effect of sodium nitroprusside (snp) on functional, phytochemical and physiological characteristics of peppermint (mentha piperita l.) under salinity stress

to investigate the effect of sodium nitroprusside (snp) as an effective antioxidant and its optimal effect in reducing oxidative stress in peppermint under salinity stress, an experiment was conducted in 2021 in the hormozgan university greenhouse in a completely randomized design with three replications. in this study, the effect of two levels of snp as a source of nitric oxide (no) release with concentrations of 0-, 0.1, and 0.2 mm sodium nitroprusside on the parameters of relative leaf water content, plant greenness, chlorophyll fluorescence, and active ingredients of peppermint under stress salinity was evaluated at concentrations (0, 25, 50, 75 and 100 mm) of sodium chloride solution (nacl). the results showed that the effect of the interaction of sodium nitroprusside and salinity on the relative water content of leaves, plant greenness, and chlorophyll fluorescence was significant at a level of 1% probability. the highest relative leaf water content was observed in the application of 0.1 mm sodium nitroprusside in control (94.48%) and the lowest in the presence of 0.2 mm sodium nitroprusside in control (56.66%). the results of the mean comparison showed that at 100 mm salinity levels, the application of 0.2 mm sodium nitroprusside increased plant greenness and chlorophyll fluorescence of peppermint by 29.78% and 14.70%, respectively. many of the active ingredients, including menthol, decreased with increasing salinity stress, while the highest amount of menthol (14.20) was observed in the 100 mm salinity treatment of 0.2 mm sodium nitroprusside. in general, the results show that the use of sodium nitroprusside increases the growth and secondary metabolites of peppermint under salinity stress.