عکس‌العمل برخی ویژگی‌های رویشی و فیزیولوژیک ارقام انگور ایرانی و خارجی به تنش خشکی

خشکی به عنوان مهم‌ترین تنش محیطی، رشد و نمو گیاهان را به شدت مختل و تولید و عملکرد را بیش از هر عامل محیطی دیگری محدود می‌کند. بررسی تاثیر تنش خشکی بر برخی ویژگی‌های رویشی و فیزیولوژیک گیاه ممکن است ابزاری برای درک تحمل به خشکی فراهم کند. به منظور بررسی تحمل به تنش خشکی 20 رقم انگور ایرانی و خارجی، پژوهشی گلدانی با سه تکرار شامل 15 رقم انگور ایرانی رشه، بیدانه سفید، بیدانه قرمز، یاقوتی، فخری، خلیلی سفید، قزل اوزوم، عسگری، گزندایی، گچی امجگی، تبرزه قرمز، تبرزه سفید، لعل، حسینی و شیرازی و پنج رقم خارجی بلک سیدلس، فلیم سیدلس، پرلت، روبی سیدلس و ترکمن چهار اجرا شد. ارقام انگور ایرانی و خارجی یکساله ریشه دار تحت دو تیمار 90 (شاهد) و 50 (تنش خشکی) درصد نیاز آبی قرار گرفتند. بر اساس تجزیه واریانس داده‌ها، پس از سه ماه اعمال تنش خشکی، برهمکنش اثر تیمارهای تنش خشکی و رقم برای ویژگی‌های تعداد برگ، سطح برگ، طول شاخه سال جاری، طول میانگره، طول ریشه، حجم ریشه، وزن تر ریشه و نشت یونی معنی‌دار بود ولی برای ویژگی‌های قطر ساقه، وزن خشک ریشه و محتوای نسبی آب معنی‌دار نبود. به طور کلی، با وجود افزایش میزان کلروفیل a،b ، کل و کاروتنوئید در برخی از ارقام، این ویژگی‌ها به ترتیب به میزان 29.43، 20.47، 27.47 و 22.15 درصد در شرایط تنش خشکی، کاهش پیدا کردند. ویژگی‌های فیزیولوژیک مانند فتوسنتز، تعرق، هدایت روزنه‌ای و دی‌اکسید کربن زیر روزنه‌ای نیز به صورت معنی‌داری تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفتند و تنش خشکی 50 درصد نیاز آبی باعث کاهش 39.11، 42.36، 54.98 و 30.33 درصدی آن‌ها گردید. ارقام رشه، خلیلی سفید، یاقوتی و لعل تحمل خوبی در مواجه با شرایط تنش خشکی از خود نشان دادند ولی ارقام فخری، شیرازی، بیدانه سفید، گزندایی و گچی امجگی به تنش خشکی حساس بودند.

response of some vegetative and physiological traits of iranian and foreign grape cultivars to drought stress

drought stress, as the most important environmental stress, severely disrupts plant growth and limits production and yield more than any other environmental factor. investigation of the role of drought stress conditions on plant morphological, physiological and photosynthesis characteristics may provide a tool to understand the basic drought resistance. to investigate the drought tolerance of iranian and foreign grapevines (vitis vinifera l.) cultivars, a pot experiment was conducted with 5 replications, and 20 iranian and foreign rooted grape cultivars exposure with two treatments of 90 (control) and 50 (drought stress) water requirement. iranian grape cultivars included rashe, bidane sefid, bidane ghermez, yaghoti, fakhri, khalili sefid, ghezel ouzom, asgari, gazandai, gachi amjagi, tabraze ghermez, tabraze sefid, laal, hosseini and shirazi and foreign cultivars including black seedless, flame seedless, perlette, ruby seedless and torkaman 4. based on results, after three months of drought stress, the interaction of drought stress and cultivar was significant for leaf number, leaf area, current branch length, internode length, root length, root volume, root fresh weight and electrolyte leakage and not significant for stem diameter, root dry weight and relative water content. in general, despite the increase in chlorophyll a, b, total and carotenoids in some cultivars, these physiological characteristics decreased by 29.43, 20.47, 27.47 and 22.15%, respectively under drought stress. photosynthetic traits such as photosynthesis, transpiration, stomatal conductance and intercellular co2 concentration were also significantly affected by drought stress and reduced by 39.11, 42.36, 54.98 and 30.33% in drought conditions. rashe, khalili sefid, yaghoti and laal cultivars showed good resistance to drought stress conditions, whereas fakhri, shirazi, bidane sefid, gazandai and gachi amjagi cultivars were sensitive to drought stress.