بررسی تاثیر تقویت‌ کننده‌‌های کودی بر برخی از اجزای عملکرد گندم در شرایط قطع آب آخر در شرایط مزرعه

در سال های اخیر توجه ویژه ای به مصرف محرک های رشد گیاهی نظیر اسیدهای آمینه و اسیدهای هیومیک به همراه ریزمغذی ها جهت تعدیل اثرات شرایط نامتعارف محیطی نظیر سرمای نابهنگام و یا شوری و خشکی در برنامه های تولید غلات صورت گرفته است. به منظور بررسی تاثیر تقویت کنندگان رشد بر جبران کمبود آسیمیلات انتقالی از منابع ذخیره ای به دانه در هنگام قطع آبیاری آخر در دو رقم گندم در شرایط مزرعه، آزمایشی به صورت کرت یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. دو رقم گندم به نام سیروان و رخشان (رقم معمول منطقه) در کرت های اصلی و تقویت کنندگان رشد شامل کود اسید آمینه، ریز مغذی کامل، اسید هیومیک و شاهد بود. نتایج نشان داد بیشترین ارتفاع بوته در رقم رخشان و با محلول پاشی اسید هیومیک به مقدار 63.8 سانتی متر حاصل شد. تاثیر محلول پاشی اسید آمینه بر طول و وزن پدانکل در رقم رخشان بیشتر از سایر تیمارهای کودی بود. در رقم سیروان استفاده از کود اسیدآمینه بیشترین تعداد دانه در سنبله (30.2 عدد) و وزن دانه در سنبله 1.28 گرم را داشت. بیشترین تعداد و وزن سنبله در واحد سطح از اعمال کود اسیدآمینه حاصل شد. بیشترین وزن خشک بوته در متر مربع متعلق به رقم سیروان (161 گرم) و رقم رخشان (131 گرم) با کاربرد تیمار کودی اسیدهیومیک بود. بیشترین وزن دانه در واحد سطح (91.9 گرم در متر مربع) از تیمار کودی اسید آمینه در رقم سیروان بدست آمد. بیشترین مقدار فتوسنتز (mmolm-^2s-^1 13.6) و هدایت روزنه ای (mmolm-^2s-^1 145.0) از تیمار کود اسید آمینه حاصل شد. نتایج ضرایب همبستگی نشان داد که همبستگی مثبت و معنی دار بین عملکرد و وزن سنبله در واحد سطح (r= 0.94**) و بعد از آن با تعداد سنبله (r=0.70*) وجود داشت. به طور کلی محلول پاشی با اسید آمینه و نیز هیومیک اسید در دو مرحله پنجه دهی و سنبل دهی می تواند از طریق تغییر در فرآیندهای فیزیولوژیکی و متابولیکی گیاه، جبران کاهش عملکرد در گندم ناشی از قطع آب آخر را نماید.

An investigation of the effect of fertilizer enhancers on some yield components of wheat yield in the last irrigation cut in the field conditions

In recent years, special attention has been paid to the consumption of plant growth stimulants such as amino acids and humic acids along with micronutrients to adjust the effects of abnormal environmental conditions such as untimely cold or salinity and drought stress in grain production programs. In order to investigate the effect of growth enhancers on compensating for the lack of transport assimilates from storage sources to the grain during the last irrigation cut in two wheat cultivars in field conditions, an experiment was conducted as a split-plot in a randomized complete block design with three replications at the Kashmar Research Station during of 2019-2020.Two wheat cultivars included Sirvan and Rakhshan (a common cultivar of the region) in the main plots and growth enhancers included amino acid fertilizer, complete micronutrient, humic acid each one with 2:1000 concentration and the control, were taken in a subplot. All these fertilizer nutrients with an 8 kg ha-1 concentration of solo potash were sprayed in two growth stages of tillering and spiking. The results showed that the highest plant height (63.8 cm) was obtained in the Rakhshan cultivar by foliar application of humic acid. The effect of amino acid foliar application on peduncle length and weight in Rakhshan cultivar was more than other fertilizer treatments. In the Sirvan cultivar, the use of amino acid fertilizer had the highest number of seeds per spike (30.2) and grain weight per spike (1.28 g). The most number and weight of spikes per unit area were obtained from the application of amino acid fertilizer. The highest dry weight per square meter belonged to Sirvan cultivar (161 g) and Rakhshan cultivar (131 g) using humic acid fertilizer treatment. The most seed weight per unit area (91.9 g m-2) was obtained from amino acid fertilizer treatment in the Sirvan cultivar. The highest amount of photosynthesis (13.6 mmolm-2s-1) and stomatal conductance (145 mmolm-2s-1) were obtained from amino acid fertilizer treatment. The correlation coefficients showed a positive and significant relation between yield and spike weight per unit area (r = 0.94 **) and then with the number of spikes (r = 0.70 *). In general, foliar application of amino acids and humic acid in two stages of tillering and spiking can compensate for wheat yield reduction due to the last irrigation cut by changing the physiological and metabolic processes of the plant.