اثر ارتفاع از سطح دریا بر فتوسنتز و برخی شاخص های فیزیولوژیک سه گونه درختی بلوط، بنه و زالزالک در جنگل های استان ایلام

افزایش ارتفاع از سطح دریا باعث تغییرات گسترده ای در شرایط محیطی گیاهان می شود. سه گونه درختی بلوط (quercuis brantii l.)، بنه (pistacia atlantica desf.) و زالزالک (crataegus pontica c. koch)، گونه های غالب جنگل های استان ایلام هستند، لذا از رویشگاه کوه قلاجه با دامنه ارتفاعی 1300 تا 2000 متر نمونه برداری به عمل آمد و تاثیر ارتفاع از سطح دریا بر میزان فتوسنتز، رنگیزه های فتوسنتزی و برخی شاخص‌های دیگر فیزیولوژیک (پرولین، قندهای محلول، پروتئین، آنزیم های آنتی اکسیدانی) این سه گونه گیاهی بررسی شد. نتایج نشان داد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا میزان شاخص های فتوسنتزی (فتوسنتز خالص و تعرق) و رنگیزه های فتوسنتزی در سه گونه مورد مطالعه کاهش یافته است و همچنین همبستگی مثبت معنی داری بین شاخص های فتوسنتزی و رنگیزه های فتوسنتزی مشاهده گردید. با افزایش ارتفاع از سطح دریا محتوای قند محلول کل و پرولین به طور معنی داری افزایش یافته است که میزان این افزایش در درخت بلوط و بنه بیشتر از زالزالک بود. همچنین همبستگی منفی معنی داری بین شاخص های فتوسنتزی با قند محلول کل و پرولین در دو گونه بنه و بلوط مشاهده گردید. در رابطه با آنزیم های آنتی اکسیدانی، فقط در گونه بنه در ارتفاع های مختلف تفاوت معنی داری مشاهده شد به طوری که فعالیت این آنزیم ها در درخت بنه منظم تر از دو گونه دیگر بود. به طور کلی می توان گفت که با افزایش ارتفاع و کاهش میزان فتوسنتز و رنگیزه های فتوسنتزی، میزان ترکیبات محلول سازگار (قند محلول کل و پرولین) و آنزیم های آنتی اکسیدانی به عنوان مکانیسم هایی جهت سازگاری گیاهان با شرایط تنش افزایش یافته است.

Effect of altitude on photosynthesis rate and some physiological indices from three species of Quercuis brantii, Pistacia atlantica, Crataegus pontica in Ilam province forests

Increasing of altitude causes extensive changes in the environmental conditions. Three species of Quercus brantii Lindl., Pistacia atlantica Desf. and Crataegus pontica C. Koch. are the dominant species in the forests of Ilam province. The sampling was done from Qalajeh Mountain at the altitude of 1300-2000 m a.s.l. Then, the effect of altitude on photosynthesis, photosynthetic pigments and some biochemical parameters (proline, soluble sugars, proteins, antioxidant enzymes) of these plant species were investigated. The results indicated that with increasing of altitude, the photosynthetic parameters (net photosynthesis and transpiration) and photosynthetic pigments decreased in the three species. A significant positive correlation was observed between photosynthetic parameters and photosynthetic pigments. The results showed that with increasing altitude, the total soluble sugar and proline content significantly increased, and its value was higher in Q. brantii and P. atlantica than the C. pontica. Furthermore, a significant negative correlation was observed between photosynthetic parameters and the total soluble sugar and proline in P. atlantica and Q. brantii species. With regard to the antioxidative enzymes, a significant difference was observed only in P. atlantica and the activity of antioxidant enzymes in P. atlantica was more regular than others. Overall, it could be concluded that with increasing altitude and decreasing photosynthesis and photosynthetic pigments, the amount of compatible soluble compounds (total soluble sugar and proline) and antioxidant enzymes increased as a mechanism for plants adaptation against stress conditions.