تاثیر پرتو فرابنفش و شدت نور بر خصوصیات مورفو- فیزیولوژی و زی‌ توده گیاهی شمعدانی عطری (pelargonium graveolens l'heritier)

شمعدانی عطری (pelargonium graveolens l.’heritier) گیاه برگ ‌زینتی مهمی است که به ‌دلیل خواص دارویی ارزشمندی که دارد در نقاط مختلف جهان کشت می‌شود. تحقیق حاضر به‌ منظور ارزیابی تاثیر شدت نور و پرتو فرابنفش برخصوصیات مورفولوژی و فیزیولوژی شمعدانی عطری در سال 1399 انجام گرفت. مطالعه به ‌صورت آزمایش کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کاملاً تصادفی و در سه تکرار طراحی و اجرا شد. شدت نور در دو سطح (سایه‌دهی و نور طبیعی محیط) به عنوان کرت اصلی و تابش پرتو فرابنفش در چهار سطح (شاهد یا پرتو فرابنفش محیط طبیعی، تابش پرتو فرابنفش- آ، تابش پرتو فرابنفش- ب و تابش پرتو فرابنفش آ+ب) به‌عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تیمار شدت نور بالا باعث کاهش طول دمبرگ، طول و عرض برگ و ارتفاع بوته شمعدانی عطری شد؛ برخلاف این تعداد شاخه جانبی و قطر ساقه را افزایش داد. تیمارهای فرابنفش- ب و کاربرد همزمان فرابنفش آ+ب نیز منجر به کاهش ارتفاع بوته، طول دمبرگ و طول و عرض برگ شدند؛ برخلاف این تعداد شاخه جانبی و قطر ساقه را افزایش دادند. در حالی‌که تیمار فرابنفش- آ همانند تیمار فرابنفش محیط، برگ‌ها و شاخه‌های بلندتر و کشیده‌تری را به همراه داشته است. در بُعد صفات فیزیولوژی نیز نتایج نشان داد که افزایش شدت نور باعث کاهش محتوای نسبی آب برگ، دی‌اکسید کربن زیر روزنه و هدایت روزنه‌ای شمعدانی عطری شد؛ برخلاف این با افزایش شدت نور میزان کلروفیل- آ، کلروفیل- ب، کلروفیل کل، تعرق، نشت الکترولیتی، فعالیت آنزیم کاتالاز و میزان فتوسنتز افزایش پیدا کرد. همچنین تیمار پرتو فرابنفش- ب و کاربرد همزمان فرابنفش آ+ب باعث کاهش کلروفیل- آ، کلروفیل- ب، کلروفیل کل و میزان فتوستز شد. علاوه بر این در شرایط شدت نور بالا نیز، فرابنفش- ب و فرابنفش آ+ب منجر به کاهش هدایت روزنه‌ای برگ شدند. میزان نشت الکترولیتی، مالون ‌دی‌آلدئید، دی‌اکسید کربن زیر روزنه و فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و پراکسیداز با تیمار فرابنفش- ب و کاربرد همزمان فرابنفش آ+ب افزایش پیدا کرد. میزان افزایش این صفات با تیمار فرابنفش- ب و فرابنفش آ+ب، در شرایط شدت نور کم شدیدتر بود.

Effect of light intensity and UV radiation on morpho-physiological charactrestics and biomass of Rose-scented geranium (Pelargonium graveolens L'Heritier)

Rose-scented geranium (Pelargonium graveolens L’Heritier) is an important ornamental plant that is cultivated worldwide due to its valuable medicinal properties. The present research was conducted to evaluate the effect of light intensity and UV radiation on the morphological and physiological characteristics of rose-scented geranium in 2020. The experiment was performed as split plots in a completely randomized design. Light intensity was considered as the first factor at two levels (low light intensity and high light intensity) and ultraviolet radiation at four levels (environmental UV, UV-A, UV-B and UVA+B) as the second factor... The results showed that high light intensity reduced petiole length, leaf length and width as well as plant height of P. graveolens; in contrast, the number of lateral branches and stem diameter were increased by rising light intensity. UV-B and UVA+B reduced plant height, petiole length and leaf length and width; whereas, the number of lateral branches and stem diameter was increased by UVB treatments and UVA+B treatments. Meanwhile, plant produced leaves and branches with elongated shapes when traeted by UVA and environmental UV. In terms of physiological traits, results showed that increasing the light intensity reduced the relative water content of leaf, intercellular CO2 and stomata conductivity. In contrast, chlorophyll a, chlorophyll b, total chlorophyll, transpiration, electrolyte leakage, catalase activity and photosynthesis rate were increased by increasing light intensity. Also, UVB and UVA+B treatments led to reduce chlorophyll a, chlorophyll b, total chlorophyll and photosynthesis rate. Under high light intensity, UVB and UVA+B reduced the stomata conductivity. The amount of electrolyte leakage, malondialdehyde, intercellular CO2 and the activity of catalase and peroxidase enzymes were increased by UVB and UVA+B radiations. Also, the rate of increase of these traits by UVB and UVA+B was more severe in low light intensity.