بررسی ترکیبات فنلی، فلاونوئیدی و محتوای اسانس گیاه دارویی برازمبل proveskia abrotanoides karelدر سه رویشگاه طبیعی شهرستان رازو جرگلان

گیاه دارویی برازمبل proveskia abrotanoides karel از گونه‌های ارزشمند دارویی ایران است که از دیرباز در فرهنگ سنتی مردم از فرآورده‌های آن جهت پیشگیری و درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود. در این تحقیق به‌منظور بررسی تاثیر رویشگاه بر میزان ترکیبات فنلی، فلاونوئیدی و محتویات اسانس، نمونه برداری به صورت تصادفی از سرشاخه‌های گل‌دار گیاه در مرحله گلدهی کامل با سه تکرار از رویشگاه‌های طبیعی شهرستان رازو جرگلان استان خراسان شمالی انجام گرفت. مناطق مورد مطالعه شامل منطقه تنگه ترکمن (با ارتفاع 995 متر)، گوی نیک (با ارتفاع 1207 متر) و چشمه سید (با ارتفاع 1450 متر) بود. نتایج حاصل از این آزمایش، نشان داد که تاثیر شرایط رویشگاه بر محتوای ترکیبات فنلی، فلاونوئیدی و عملکرد اسانس معنی دار بود و رویشگاه چشمه سید با محتوای فنلی 115 (میلی گرم اسید گالیک بر گرم عصاره خشک)، میزان فلاونوئید 640 (میلی گرم کوئرستین بر گرم عصاره خشک) و بازده اسانس 1.47 درصد به ترتیب بیشترین مقادیر این ترکیبات را نشان داد که احتمالاً در تایید اعتقادات مردم بومی استان مبنی بر رغبت بیشتر آن‌ها به جمع‌آوری و مصرف برازمبل از مناطق کوهستانی قابل ‌توجیه است. در بررسی نوع و میزان ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس نیز مجموعاً 33 ترکیب شناسایی شد که 1و 8 سینئول، کامفور، کاریوفیلن و آلفاهومولن عمده ترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاهان برازمبل در منطقه مورد بررسی بودند. با توجه به اینکه ارزش دارویی اسانس برازمبل به مقدار درصد ترکیبات 1و 8 سینئول، کامفور و کاریوفیلن آن بستگی دارد، در این تحقیق مشاهده شد که اسانس برازمبل های منطقه چشمه سید دارای درصد بالاتری از ترکیبات مذکور است و می‌توان نتیجه گرفت که بهترین محل رویش این گیاه در منطقه برای حصول بهترین عملکرد کیفیت و کمیت اسانس رویشگاه چشمه سید است.

Study of phenolic and flavonoid compounds and essential oil content of medicinal plant of Proveskia abrotanoides Karel in three natural habitats of Raz and Jargalan County

The Proveskia abrotanoides Karel is one of the valuable medicinal species in Iran, and its products have been used in the traditional culture of the people for the prevention and treatment of diseases from way back. In this study, in order to investigate the effect of habitat on the phenolic, flavonoid and essential oil contents, sampling of plant branches in full flowering stage with three replications were randomly done from natural habitats of Raz and Jargalan county of North Khorasan province, including Tangeh Torkman district (with height of 995 m), Goynik (with height of 1207 m) and Cheshmeh Seyed (with height of 1450 m). The results showed that the effect of habitat condition was significant on the content of phenolic compounds, flavonoids and essential oil and Cheshmeh Seyed habitat with 115 phenolic content (mg GA/g D.W), 640 flavonoid (mg Q/g D.W) and 1.47 persentage of essential oil showed the highest amounts of these compounds, respectively which can probably be indicative of as confirming the beliefs of the native people of the province that they collect and consume more Proveskia abrotanoides from mountainous areas. In the study of the type and the amount of compounds of essential oil, a total of 33 compounds were identified, of which 1,8 Cineole, Camphore, Caryophyllene and Alpha-Humulene were the main compounds of essential oil in this study area. Due to the fact that the medicinal value of Proveskia abrotanoides essential oil depends on the percentage of 1,8 Cineole, Camphore and Caryophyllene, it was observed that essential oil of the Cheshmeh Seyed district had a higher percentage of these compounds and it can be concluded that the best place for the growth of this plant in the region to achieve the best yield quality and quantity of essential oil is Cheshmeh Seyed habitat.