تاثیر تنش خشکی روی صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی در برخی ارقام انگور ایرانی

کمبود بارش و افزایش دما در بسیاری از مناطق باعث بروز مشکلاتی در کشت و کار محصولات کشاورزی شده است. با توجه به اهمیت انگور به عنوان محصولات مهم اقتصادی در باغبانی، شناسایی و کاربرد ارقام مقاوم به تنش خشکی یکی از گام‌های اولیه و مهم ترین اهداف در برنامه‌های اصلاحی این گیاه است. برای این منظور یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در سال 1399 انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سطوح مختلف تنش خشکی و شش رقم از انگور بود. در این تحقیق سطح برگ، تعداد برگ، طول شاخه، محتوای نسبی آب برگ، میزان کلروفیل کل، کاروتنوئید، میزان نشت یونی، مالون ‌دی‌آلدئید، کل قند محلول، پرولین و میزان فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، پراکسیداز، سوپراکسید دیسموتاز و آسکوربات پراکسیداز مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که با افزایش سطح تنش خشکی در شش رقم انگور میزان پارامترهای رشدی گیاه، محتوای نسبی آب برگ، میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی به طور معنی‌داری (p<0.01) کاهش یافت که بیشترین کاهش در سطح تنش 25 درصد نیاز آبی مشاهده شد. همین طور با افزایش سطح تنش خشکی میزان نشت یونی، مالون ‌دی‌آلدئید، کل قند محلول، پرولین و میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان در بیشتر ارقام افزایش معنی‌داری پیدا کرد. با افزایش تنش خشکی به 25% رطوبت ظرفیت مزرعه بیشترین و کمترین درصد کاهش سطح برگ در مقایسه با شاهد به ترتیب در رقم کوپک بوغان (68%) و قره شیلیق (45%) مشاهده شد. در بین ارقام مورد مطالعه، بیشترین و کمترین میزان نشت یونی به ترتیب در ارقام آق‌شیلیق و قره‌شیلیق که دارای مقادیر 36.9 % و 32.8 % بودند، مشاهده شد. بیشترین میزان پرولین در بین ارقام مورد مطالعه در رقم قره‌شیلیق (0.14 مایکرومول بر گرم وزن تر) و کمترین آن در رقم کوپک‌بوغان (0.067 مایکرومول بر گرم وزن تر) بدست آمد. همچنین بیشترین و کمترین میزان آنزیم کاتالاز در بین شش رقم مورد مطالعه انگور به ترتیب در رقم قره‌شیلیق (3.02 مایکرومول بر گرم وزن تر در دقیقه) و کوپک‌بوغان (1.41 مایکرومول بر گرم وزن تر در دقیقه) بدست آمد. بیشترین میزان آنزیم پراکسیداز در رقم توکیلگن (5.86 مایکرومول بر گرم وزن تر در دقیقه) و کمترین میزان در رقم رسمی (1.39 مایکرومول بر گرم وزن تر در دقیقه) بدست آمد. نتایج حاصل نشان داد که رقم‌های آق‌شیلیق و کوپک‌بوغان از ارقام حساس به خشکی و رقم قره‌شیلیق و توکیلگن از ارقام مقاوم به خشکی و بقیه ارقام نیمه حساس به خشکی هستند.

Impact of drought stress on morphological and physiological traits in some Iranian grape cultivars

Lack of rainfall as well as rising temperatures have caused problems in the agricultural crop cultivation in many areas. Grapevine is one of the most important economic products in horticulture. Due to the importance of grapes as important economic products in horticulture, identification and use of resistant cultivars to drought stress is one of the basic steps and the important goals in plant breeding programs. This research was carried out in factorial experiment in randomized complete design with three replications in 2020. Experimental factors included different levels of drought stress and six grapvine cultivars. The results of this study showed that with increasing stress level in 6 grape cultivars, plant growth parameters, RWC, and photosynthetic pigment content decreased significantly (P <0.01), whereas the greatest decrease was observed at the stress level of 25% FC. Also, increasing drought stress levels the EL, MDA, total soluble sugars, proline and antioxidant enzymes content increased in more cultivars, significantly (P <0.01). Increasing drought stress to 25% FC, the highest and lowest leaf area decrease percentage compared to the control were observed in Copake Bogan (68%) and Gharashilig (45%) cultivars, respectively. Among the studied cultivars, the highest and lowest EL content were observed in Aghshilig and Gharashilig cultivars, which had 36% and 32.8%, respectively. The highest proline content was obtained in Gharashilig cultivar (0.14 µmol g-1 FW) and the lowest in Copake Bogan cultivar (0.067 µmol g-1 FW). Also, The highest and lowest catalase enzyme content were obtained in Gharashilig cultivar (3.02 µmol g-1 FW.min) and Copake Bogan (1.41 µmol g-1 FW.min), respectively. The highest peroxidase enzyme content was obtained in Tukilgen (5.86 µmol g-1 FW.min) and the lowest content in Rasmi (1.39 µmol g-1 FW.min) cultivar. Based on the results showed, Aghshiligh and Copake Bogan cultivars were drought-sensitive and Garashiligh cultivars drought-tolerant and the rest are semi-drought sensitive cultivars.