بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر رنگ‌‌دانه‌های فتوسنتزی، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌‌اکسیدان و اجزای عملکرد سه ژنوتیپ کنجد تحت شرایط مختلف رطوبتی

تنش خشکی یکی از مهم‌ترین تنش های غیر زیستی است که اثرات زیان باری بر تولید محصولات زراعی ازجمله گیاهان دانه روغنی دارد. سالیسیلیک اسید یک تنظیم ‌کننده رشد گیاهی است و نقش مهمی در مقاومت گیاهان در برابر تنش های محیطی ازجمله تنش خشکی دارد. بر این اساس آزمایش گلدانی به ‌منظور بررسی اثر محلول پاشی سالیسیلیک اسید (صفر و 0.6 میلی مولار) روی سه ژنوتیپ کنجد (یکتا، شیراز و ناز تک شاخه) در سه سطح آبیاری (آبیاری پس از 60، 70 و 80 درصد تخلیه رطوبت قابل ‌استفاده خاک) در گلخانه دانشگاه صنعتی اصفهان به ‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که غلظت کلروفیل های a، b و کل، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه و وزن دانه در بوته در گیاهان کنجد تنش دیده در سطح آبیاری پس از 80 درصد تخلیه رطوبت قابل‌ استفاده خاک به ترتیب 12، 14، 12، 41، 34، 13 و 32 درصد نسبت به شاهد آبیاری (آبیاری پس از 60 درصد تخلیه رطوبت قابل ‌استفاده خاک) کاهش یافتند، در حالیکه فعالیت ویژه آنزیم های کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و پراکسیداز و غلظت کاروتنوئید ها به ترتیب 37، 72، 150 و 57 درصد نسبت به شاهد آبیاری افزایش پیدا کردند. محلول پاشی 0.6 میلی مولار سالیسیلیک اسید صفت های اندازه گیری شده در این آزمایش را در شرایط شاهد آبیاری و سطوح مختلف تنش خشکی به طور معنی داری بهبود بخشید به طوریکه با کاربرد سالیسیلیک اسید صفت های تعدادکپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه و وزن دانه در بوته به ترتیب 17، 35، 10 و 6 درصد نسبت به شاهد سالیسیلیک اسید (صفر میلی مولار سالیسیلیک اسید) افزایش یافتند. در مجموع با تشدید تنش خشکی (آبیاری پس از 70 و 80 درصد تخلیه رطوبت قابل ‌استفاده خاک) در مقایسه با شاهد آبیاری صفت های اندازه ‌گیری شده در ژنوتیپ های یکتا و شیراز نسبت به ژنوتیپ ناز تک شاخه کاهش کمتری داشتند.

Effect of salicylic acid on photosynthetic pigments content, antioxidant enzyme activity and yield components of three sesame genotypes under different irrigation regimes

Drought stress is one of the most important abiotic stresses that exerts harmful effects on productivity of crops, including oilseed crops. Salicylic acid is one of the plant growth regulators that plays a key role in plant resistance against environmental stresses, including drought. Therefore, a factorial randomized complete block pot experiment with three replications was designed to assess the effect of salicylic acid (two levels of 0 and 0.6 mM) on three sesame genotypes (Yekta, Shiraz and Nazetakshakheh) in the presence of three levels of irrigation (irrigation after 60, 70 and 80% of available soil water depletion) in the greenhouses of Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran in 2016. Results showed that chlorophyll a, b and total concentrations, number of capsules per plant, number of seeds per capsule and seed weight per plant decreased in stressed plants, whereas carotenoids concentration and activity of antioxidants enzymes including catalase, ascorbate peroxidase, and peroxidase increased under stress conditions. Application of 0.6 mM salicylic acid improved the measured traits under both control and stress conditions. Salicylic acid improved the tolerance of sesame against drought. With increasing drought levels (irrigation after 70 and 80% of available soil water depletion), Yekta and Shiraz genotypes showed less decrease in measured traits in pot experiment.