اثر تنش خشکی، تغذیه شیمیایی نیتروژن و تاریخ کاشت بر برخی ویژگی‌های آگروفیزیولوژیک دو رقم ارزن

به منظور بررسی اثر تنش خشکی، تغذیه شیمیایی نیتروژن و تاریخ کاشت بر ویژگی های آگروفیزیولوژی ارقام ارزن آزمایشی به صورت اسپلیت - اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1394 اجرا شد. کاشت دو رقم ارزن (باستان و پیشاهنگ)، در دو تاریخ کاشت (1 و 15 تیرماه)، تحت دو رژیم آبیاری (تخلیه 50 و 85 درصد از رطوبت قابل استفاده در خاک) و دو سطح کود نیتروژن (مقدار موجود، 112.5 کیلوگرم نیتروژن خالص از منبع اوره) صورت گرفت. نتایج نشان داد که تنش خشکی با کاهش محتوای کلروفیل، شاخص سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشاء، شاخص سبزینگی، کارایی کوانتومی فتوسیستم 2، ارتفاع، طول خوشه و وزن صد دانه منجر به کاهش معنی دار عملکرد دانه و بیولوژیک شد. کاربرد کود نیتروژن منجر به افزایش معنی دار عملکرد دانه و بیولوژیک در آبیاری نرمال شد ولی تاثیر معنی داری بر عملکرد در تنش خشکی نداشت. در آبیاری نرمال عملکرد دانه و بیولوژیک در تاریخ کاشت 1 تیر بیشتر از 15 تیر بود در حالی که در شرایط تنش خشکی تاخیر در کاشت منجر به بهبود عملکرد نسبت به تاریخ کاشت 1 تیر شد. رقم باستان نشت الکترولیت کمتر و پایداری غشاء بیشتری در تنش خشکی داشت. نتایج این آزمایش نشان داد تاخیر در تاریخ کاشت با تعدیل شرایط دمایی می تواند راهکار مناسبی برای جبران کاهش عملکرد در شرایط تنش خشکی باشد. همچنین در شرایط تنش کاربرد نیتروژن باید در سطوح بیشتری اعمال شود تا مقدار بهینه آن مشخص شود.

Effect of drought stress, nitrogen chemical nutrition and sowing date on some of agrophysiological characteristics of two millet cultivars

In order to investigate the effects of drought stress, nitrogen chemical nutrition and sowing date on agrophysiological characteristics of millet cultivars, a split-split plot experiment was conducted in a randomized complete block design with three replications at the Research Farm of Isfahan University of Technology, in 2015. Two millet cultivars (Bastan and Pishahang) were planted in two sowing dates (June 22 and July 6) under two irrigation regimes (55% and 85% depletion levels of the available soil water) and two nitrogen fertilizer levels (available amount and 112.5 kg ha-1, nitrogen from Urea fertilizer, N= 45%). The results showed that drought stress caused a significant reduction in grain and biological yield by decreasing chlorophyll content, leaf area index, relative water content, membrane stability index, spade, quantum efficiency of photosystem II, height, panicle length and 100-seed weight. Nitrogen application resulted in significant increase in grain and biological yield in normal irrigation, but did not have a significant effect on yield in drought stress. In normal irrigation, grain and biologic yield were more in June 22 than July 6, while in drought stress condition, delay in sowing date resulted in improved yield compared to June 22. Bastan had lower electrolyte leakage and more membrane stability in drought stress. The results showed that delay in sowing date by modulating the temperature conditions could be a suitable solution for yield loss compensating under drought stress conditions, also under stress conditions, nitrogen application should be applied at a higher level to find out optimum amount of nitrogen use.