اثرات اقلیم و مراحل فنولوژیکی بر خصوصیات فیتوشیمیایی سه گونه دارویی Artemisia در استان خوزستان

هدف از انجام این تحقیق بررسی اثرات شرایط بوم دو منطقه مسجد سلیمان و ایذه (استان خوزستان) و مراحل فنولوژیکی (دوره‌های رویشی، گلدهی و بذردهی) بر اسانس شاخساره‌های سه گونه از artemisia (دشتی sieberi، کوهی aucheri و معمولی vulgaris) از تیره کاسنی بود. بیشترین ترکیب در اسانس سه گونه شامل آلفاپینن، کامفن، سابینن، لیمونن، آرتمیزیاکتون، بورنئول، کاریوفیلن، جرماکرندی و بتااودسمول بود. بیشترین میزان اسانس (57/2 درصد) در درمنه کوهی در مسجد سلیمان و در مرحله گلدهی و کمترین میزان اسانس (61/1 درصد) در درمنه معمولی در ایذه و در مرحله بذردهی حاصل گردید. بیشترین میزان ترکیبات معطر مانند آلفاپینن، سابینن و بورنئول (گروه مونوترپن‌های هیدروکربنه) و کاریوفیلن (سزکوئی ترپن هیدروکربنه) در اسانس سه گونه درمنه در پایان مرحله رشد رویشی به دست ‌آمد. با تغییر منطقه از سردسیر (ایذه) به گرمسیر (مسجد سلیمان)، میزان ترکیبات معطر موجود در اسانس مانند آلفاپینن و لیمونن از گروه مونوترپن‌های هیدروکربنه کاهش، ولی ترکیبات سزکوئی‌ترپن مانند کاریوفیلن افزایش یافت. نتایج نشان دهنده اثرگذاری معنی‌دار منطقه و مرحله رشد بر کمیت و کیفیت اسانس در سه گونه درمنه بود.

Climatic Conditions and Different Phenological Stages Effects on Phytochemical Characters of Three Species of Artemisia sp. in Khuzestan Province

To study the effects of differential habitat MasjedSolieyman and Izeh (Khuzestan province) and phenological stages (vegetative, flowering and seeding stages) on essential oil components of shoot plant of Artemisia sp. belong to the Asteraceae family, this research was carried out in spring of 2020. The most essential oil compounds in three species were Alphapinene, Camphene, Sabinene, Limonene, Artemisiaketone, Borneol, Caryophyllene, GermacreneD and Betaeudesmol. The highest content (2.57 %) of essential oil was obtained from MasjedSolieyman and in flowering stage and smallest content (1.61 %) of essential oil was obtained from Izeh and in seeding stage. The most of compounds such as Alphapinene, Sabinene and Borneol as volatile components (monoterpene hydrocarbons) and Caryophyllene (sesquiterpene hydrocarbons) as an important constitute in pharmaceutical industry obtained from end of vegetative stage. In addition, the amounts of volatile components and monoterpene hydrocarbons such as Alphapinene and Limonene on essential oils decreased from MasjedSolieyman (tropical) to Izeh (temperate), however the percentage of sesquiterpene hydrocarbons such as Caryophyllene in the oils increased. The results showed significant effects of phenological stages and habitats on essential oil content and composition in three species.