بررسی وضعیت عناصر غذایی در خاک و گیاه برخی رویشگاه های طبیعی گیاه دارویی مریم گلی خلیجی

مریم گلی خلیجی (salvia santolinifolia boiss.) گیاهی چندساله و معطر از خانواده نعناع می باشد که به صورت خودرو در ایران می روید. در این پژوهش، به منظور بررسی وضعیت عناصر غذایی پرمصرف (کلسیم، منیزیم، پتاسیم و فسفر) و کم مصرف (مس، آهن، منگنز، روی، مولیبدن، کبالت، نیکل و کروم) خاک و برگ مریم گلی خلیجی در چهار رویشگاه در استان هرمزگان شامل آبماه، قطب آباد، دو راهی میمند و سیرمند در سال های 1396 تا 1397، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار صورت گرفت. تعداد 30 گیاه به صورت تصادفی از هر رویشگاه تهیه و پس از جداسازی برگ از سایر قسمت ها، به سه گروه 10تایی جهت آزمایش تقسیم شدند. همراه با نمونه برداری از گیاهان، نمونه های خاک از محدوده اطراف ریشه جمع آوری و پارامترهای فیزیکی و شیمیایی و عناصر غذایی هر نمونه با استفاده از دستگاه پلاسمای جفت شده القایی (icpoes) در آزمایشگاه تعیین گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آنالیز واریانس و مقایسه میانگین ها با استفاده از نرم افزار آماری sas ver. 9.4 انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس عناصر پرمصرف و کم مصرف غذایی در خاک و برگ رویشگاه های مورد مطالعه نشان داد که از نظر چهار عنصر پرمصرف و هشت عنصر کم مصرف، در سطح یک درصد اختلاف معنی داری بین رویشگاه های مختلف وجود دارد. در پژوهش حاضر، با تغییر بافت خاک رویشگاه های مورد مطالعه از لومی شنی به لومی سیلتی تجمع عناصر پرمصرف و کم مصرف در خاک و برگ افزایش نشان داده است؛ به طوری که رویشگاه های قطب آباد و سیرمند بیشترین انباشت عناصر را داشتند. تجمع عناصر پرمصرف در هر چهار رویشگاه در برگ بیشتر از خاک بوده و از نظر عناصر کم مصرف، عکس این وضعیت مشاهده گردید. ارزیابی عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف در خاک و برگ رویشگاه های طبیعی گونه s. santolinifolia در استان هرمزگان نشان داد تغییر غلظت عناصر غذایی در رویشگاه های مختلف به شرایط محیطی منطقه از جمله نوع سنگ مادری، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، وضعیت و شکل پستی بلندی، ارتفاع از سطح دریا، شرایط اقلیمی و سایر عوامل بستگی دارد که اطلاع یافتن نسبت به این عوامل، می تواند در انتخاب رویشگاه ثانویه جهت تسریع فرآیند اهلی سازی این گونه کمک کند.

Study on Nutrient Elements in Soil and Plant of Some Salvia santolinifolia Natural Habitats

Salvia santolinifolia Boiss. is a perennial aromatic plant from Lamiaceae family that grows wild in Iran. The current study was conducted in a completely randomized design (CRD) with three replications in four habitats of Hormozgan province including Abmah, Ghotbabad, DorahiMeymand and Sirmand in 2018 to investigate some of the highconsumption (including calcium, magnesium, potassium and phosphorus) and the micronutrients elements (including copper, iron, manganese, zinc, molybdenum, cobalt, nickel and chromium) in soil and plants. 30 leaf samples were randomly collected from each habitat and divided into three groups of 10 for analyzing. Soil samples were collected from the area around the root of collected plants. In addition, soil physicochemical characteristics and nutritional elements were measured by using an inductively coupled plasma measuring apparatus (ICPOES) in lab. Data analysis was conducted by the analysis of variance and means comparision in SAS 9.4 software. The results of analysis of variance showed a significant difference among habitats for the highconsumption and the micronutrients elements (P <0.01). Also, the results revealed that in the present study, by changing the soil texture of the studied habitats from sandy loam to silty loam, the accumulation of high and low consumption elements in the soil and leaves has increased; Ghotbabad and Sirmand habitats had the highest accumulation of elements. The accumulation of highconsumption elements in all four habitats in the leaves was higher than in the soil, and in terms of lowconsumption elements, the opposite was observed. Evaluation of high and low consumption nutrients in soil and leaves of natural habitats of S. santolinifolia in Hormozgan province showed that the concentration of nutrients in different habitats depends on changed to the environmental conditions of the region, including the type of parent rock, physical and chemical properties of soil, the status and shape of the elevation, altitude, climatic conditions and other factors, and knowing about these factors can help in choosing a secondary habitat to accelerate the process of domestication of this species.