بهبود رشد، عملکرد و کارآیی مصرف نیتروژن تحت رژیم‌های مختلف نیتروژن در گیاه دارویی مریم‌گلی با کاربرد زئولیت

هدررفت از طریق آبشویی ضمن اینکه موجب آلودگی محیط زیست می شود، سبب کاهش کارایی مصرف این عنصر نیز می گردد. از این نظر، لازم است روش مدیریتی مناسب برای مصرف کود نیتروژن به منظور کاهش هدررفت از طریق آبشویی بکار برده شود. مریم گلی یکی از مهم ترین و اقتصادی ترین گیاهان دارویی در بسیاری از کشور های دنیا می باشد. به منظور بررسی کاربرد زئولیت جهت بهبود رشد، عملکرد و افزایش کارآیی مصرف نیتروژن در گیاه دارویی مریم گلی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1397 اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل کود نیتروژن (از منبع اوره) در سه سطح (صفر، 75 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) و زئولیت در دو سطح (بدون زئولیت و 10 تن زئولیت در هکتار) مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین میزان ارتفاع به میزان 19.90 سانتی متر، تعداد شاخه جانبی به میزان 19.87 در هر بوته و سطح برگ 1.38 سانتی متر مربع در تیمار کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و 10 تن در هکتار زئولیت مشاهده شد. کاربرد زئولیت توانست به افزایش عملکرد مریم گلی توسط نیتروژن کمک کند، به طوری که بیشترین عملکرد تر و خشک شاخساره در تیمار کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و 10 تن در هکتار زئولیت به ترتیب به میزان 11144 و 2951 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. بیشترین میزان نیتروژن خاک و غلظت نیتروژن گیاه به میزان 0.14 و 2.82 درصد در تیمار کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و 10 تن در هکتار زئولیت بدست آمد. بیشترین میزان جذب نیتروژن نیز به میزان 86.30 کیلوگرم در هکتار در تیمار کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و 10 تن در هکتار زئولیت و بیشترین مقدار کارآیی مصرف نیتروژن به میزان 11.53 کیلوگرم به ازای هر کیلوگرم در کاربرد 75 کیلوگرم نیتروژن و 10 تن زئولیت بدست آمد. صفات درصد و عملکرد اسانس نیز در اثر متقابل نیتروژن و زئولیت معنی دار شدند و بیشترین میزان درصد اسانس 0.84 درصد و بیشترین میزان عملکرد اسانس 21.02 کیلوگرم در هکتار هر دو در کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و 10 تن در هکتار زئولیت بدست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده می توان نتیجه گرفت کاربرد زئولیت توانست با جلوگیری از شستشوی نیتروژن خاک و افزایش جذب آن میزان رشد، عملکرد و کارآیی مصرف نیتروژن را در گیاه دارویی مریم گلی افزایش و از آلودگی آب های زیر زمینی جلوگیری و همچنین مصرف انرژی را کاهش دهد.

Improve growth, yield and nitrogen use efficiency under different nitrogen regimes in sage with zeolite application

Due to the low efficiency of nitrogen (N) because of losses through leaching which also causes environmental pollution, it is necessary to use a suitable managemenpractices for nitrogen fertilizer application to minimize nitrogen losses through leaching. Sage is one of the most important and economical medicinal plants in the world. In order to investigate the application of zeolite to improve growth, yield and N use efficiency in Sage, the experiment was laid out as a factorial, randomized completeblock design with three replicates in 2018. Experimental treatments including N fertilizer (from urea source) at three levels (zero, 75 and 150 kg N ha1) and zeolite at two levels (without zeolite and 10 t ha1) were investigated. The highest plant height 19.90 cm, the number of lateral branches 19.87 per plant and the leaf area 1.38 cm were observed in the application of 150 kg N ha1 and 10 t ha1 of zeolite. The results showed that the zeolite application was able to help increase the yield of sage by N so the highest fresh and dry yield were observed of 150 kg N ha1 and 10 t ha1 of zeolite, 11144 and 2951 kg/ha, respectively. The highest soil and plant N concentration were 0.14 and 2.82 % in the treatment of 150 kg N ha1 and 10 t ha1 of zeolite. The highest N uptake was 86.30 kg/ha in application of 150 kg N ha1 and 10 t ha1zeolite, and the highest N use efficiency was 11.53 kg/kg in the application of 75 kg N ha1 and 10 t ha1 zeolite. The highest essential oil content and yield were 0.84% and 21.02 kg/ha, in the application of 150 kg N ha1 and 10 t ha1 zeolite. Based on the results, it can be concluded that the application of zeolite was able to prevent the growth, yield of soil N and efficiency of N consumption in the Salvia officinalis by preventing the leaching increasing its absorption and preventing the contamination of groundwater, and also reduce energy consumption.