مقایسه تاثیر دگرآسیبی عصاره و پودر برگ اکالیپتوس بر برخی ویژگی‌های ریخت‌شناسی و بیوشیمیایی گیاه زراعی ذرت (zeal mays l.) و علف‌هرز ارزن‌وحشی (panic miliaceum l.)

به منظور بررسی و مقایسه اثرات دگرآسیب عصاره آبی گیاه اکالیپتوس با پودر برگی آن بر گیاه زراعی ذرت و علف هرز ارزن وحشی، آزمایشاتی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. این آزمایشات بر گیاه زراعی ذرت و علف هرز رایج آن، ارزن وحشی و در مرحله گیاهچه ای، با تیمارهای عصاره آبی برگ گیاه اکالیپتوس (5، 10، 15 و 20 گرم در لیتر9 و پودر برگی (3 و 5 درصد وزنیوزنی نسبت به خاک باغچه) و شاهد (آبیاری با آب معمولی) صورت گرفت. بر اساس نتایج، تیمار با عصاره آبی (در اغلب موارد) و پودر برگ اکالیپتوس موجب کاهش ارتفاع بخش هوایی، مجموع طول ریشه‌ها ، وزن تر بخش هوایی و ریشه‌ها و وزن خشک بخش هوایی و ریشه‌های گیاه ذرت و ارزن وحشی شدند به طوری که بیشترین درصد کاهش صفات مذکور نسبت به شاهد، در تیمار 20 گرم در لیتر عصاره آبی بر ارزن وحشی مشاهده شد. هرچند محتوای کلروفیل a، b، کل، کاروتنوئید و ضریب ثبات کلروفیل گیاهچه های ذرت تیمارشده با عصاره آبی روند افزایشی نسبت به شاهد از خود نشان داد ولیکن محتوای کلروفیل کل و ضریب ثبات کلروفیل ذرت تیمار شده با پودر برگ گیاه اکالیپتوس کاهشی بود. در حالی که کلیه صفات رنگدانه های فتوسنتزی علف‌ هرز ارزن وحشی متاثر از تیمارهای مذکور، به صورت کاهشی نسبت به شاهد بود. افزایش ضریب پایداری غشاء ذرت و کاهش این صفت در ارزن وحشی، در برابر هردو نوع تیمار عصاره و پودر برگ اکالیپتوس، از دیگر نتایج این پژوهش بود. هرچند تجمع مالون دی آلدئید در گیاهچه های ارزن وحشی تیمار شده، دارای بیشینه افزایش بود ولیکن گیاهچه های ذرت توانستند کاهش معنی دار میزان پراکسید شدن لیپیدهای غشاء در برابر تنش دگرآسیبی ناشی از عصاره و پودر برگ داشته باشد. تاثیر عصاره آبی و پودر برگ گیاه اکالیپتوس بر افزایش بیشتر محتوای فنل کل ذرت نسبت به ارزن وحشی، از دیگر نتایج این پژوهش بود. هرچند محتوای پروتئین کل گیاه ذرت و علف‌ هرز ارزن وحشی متاثر از تیمارها کاهش یافت ولیکن تیمار عصاره ها توانست مرز بهتری بین حساسیت گیاهان در برابر تنش دگرآسیبی ایجاد نماید. ارزیابی فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز نشان داد که در هر 4 نوع تیمار غلظتی عصاره ی آبی برگ و دو تیمار پودر برگی گیاه اکالیپتوس،‌ موجب کاهش قابل توجه میزان فعالیت در ارزن وحشی شد. بر اساس نتایج این پژوهش، عصاره آبی و یا پودر برگ دارای اثرات بازدارندگی متفاوت بر عملکردهای بیوشیمیای، فیزیولوژیکی و نموی گیاه زراعی و علف هرز هستند و با درنظر گرفتن پتانسیل دگرآسیب عصاره آبی برگ و پودر برگی گیاه اکالیپتوس بر گیاه زراعی ذرت و علف هرز ارزن وحشی، پیشنهاد می گردد که عصاره گیاه می تواند به عنوان یک کاندید ایده آل (در مقایسه با پودر برگ)، برای یک علف‌کش طبیعی در جهت کنترل علف هرز ارزن وحشی در مزارع ذرت باشد.

Comparative study of allelopathic effects of Eucalyptus globulus leaf aqueous extract and mulch on corn (Zea mays L.) and wild millet (Panicum miliaceum L.)

In order to investigate and compare the allelopathic effects of Eucalyptus (E.globuhus Labill) leaf aqueous extract and leaf mulch on corn (Zea mays L.) and wild millet (Panicum miliaceum L.), a factorial experiment was conducted in a completely randomized in Ferdowsi University of Mashhad. The experiment was carried out in seedling stage to evaluate the allelopathic effect of leaf aqueous extract (5, 10, 15 and 20 g/L) and leaf mulch (3 and 5 %) on some morphological, physiological and biochemical characteristics of the plants in this stage. Aqueous extract of Eucalyptus leaf (in most cases) and leaf mulch reduced the height of shoot, the total length of roots, the fresh weight of shoot and root, the dry weight of shoot and roots. So that the highest reduction percentage of these traits was observed in the treatment of 20 g/L aqueous extracts on wild millet. Chlorophyll a, b and total, carotenoid contents and chlorophyll stability coefficient of corn seedlings showed an incremental increase (compared to control) when treated with leaf aqueous extract. While all photosynthetic traits of millet weed decreased under all the aqueous extract and mulch treatments. The increase and decrease of membrane stability coefficient were seen in corn and wild millet respectively, when they were affected with both kind of treatments. Although the accumulation of malondialdehyde was the highest in treated millet seedlings, but corn seedlings could significantly reduce the peroxidation of membrane lipids against the stress caused by leaf extract and mulch. More increasing effects of aqueous extract and mulch on total phenol content of corn than wild millet was another results of this study. Although the total protein content of corn and weed was decreased by both treatments, but the treatment of extracts could have a better boundary between the sensitivity of plants against the allelopathic stress. A significant reduction of nitrate reductase activity in wild millet was recorded under the treatments. According to the results of this study, leaf aqueous extract or powder has different effects on biochemical, physiological and developmental traits of crops and weeds. Considering the potential of Eucalyptus leaf extract and leaf mulch on corn and wild millet, it is recommended that the plant extract can be an ideal candidate (compared with leaf powder) as a natural herbicide to control millet grass in corn fields.