تاثیر دمای محیط و نیتروژن خاک بر برخی صفات فیزیولوژیکی و تولید ماده خشک در گندم رقم بهار(triticum aestivum cv. bahar)

گندم مهم ترین غله جهان و نیز ایران محسوب می شود. در تحقیقات مربوط به اثر تغییر اقلیم بر تولید گندم درجه حرارت به عنوان عاملی تاثیر گذار بر رشد و عملکرد مورد ارزیابی قرار می گیرد. از سوی دیگر نیتروژن نیز از مهم ترین و تعیین کننده ترین مواد مغذی گیاه برای تولید محصول است و مدیریت صحیح کودهای حاوی نیتروژن بسیار حائز اهمیت است. این مطالعه طی یک آزمایش گلخانه ای به منظور ارزیابی اثرات دمای محیط و سطوح مختلف نیتروژن بر رشد و برخی صفات فیزیولوژیکی رقم گندم بهار در سال 1394 به اجرا درآمد. این آزمایش با چهار سطح نیتروژن (0، 50، 100 و150 میلی گرم درکیلوگرم از منبع نیترات آمونیوم با 33 درصد نیتروژن) در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در دو محیط با دماهای معمول (25 ±3 درجه سلسیوس) و دمای افزایش یافته ( 3±34 درجه سلسیوس) انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش دما، مقدار صفات اندازه گیری شده به جز غلظت نیتروژن اندام هوایی کاهش یافت. افزایش دما در سطوح 0، 50، 100 و 150 میلی گرم کود نیتروژن درکیلوگرم خاک به ترتیب وزن خشک اندام هوایی هر بوته را به مقدار 1.16 گرم یا 50 درصد، 0.47 گرم یا 21 درصد، 0.45 یا 16 درصد و 0.81 یا 26 درصد کاهش داد. بیشترین ماده خشک اندام هوایی در دمای معمول در غلظت 150 میلی گرم کود نیتروژن درکیلوگرم خاک و در دمای افزایش یافته در غلظت 100 میلی گرم کود نیتروژن درکیلوگرم خاک به دست آمد. به نظر می رسد افزایش دما بازدهی مصرف کود نیتروژن را در گندم در مرحله رشد سنبله کاهش می دهد.

The impact of atmospheric temperature and soil nitrogen on some physiological traits and dry matter accumulation of wheat (Triticum aestivum cv. Bahar)

Wheat is the most important cereal crop in the world as well as in Iran. The studies related to the effects of global climate change on wheat production usually assess the impact of changes in atmospheric CO2 concentration and temperature on growth and yield. On the other hand, nitrogen is the most crucial plant nutrient for crop production and the proper management and improving the utilization efficiency of nitrogen fertilizers is very important. The greenhouse experiments were, therefore, conducted to assess concomitant effects of temperature and nitrogen supply on the growth and some physiological traits of Bahar bread wheat cultivar. In this experiment effects of four nitrogen levels (0, 50, 100 and 150 mg kg1 from ammonium nitrate source, N=35%) at two environments, one with an ambient temperature of 25 ± 3 °C and the other with an elevated temperature of 35 ± 3 °C were tested on the wheat genotype in a completely randomized design with three replications. The results were suggestive of decreases in all measured traits with increasing temperature, except shoot nitrogen concentration. Elevated temperature reduced the shoot dry weight of plant at levels of 0, 50, 100 and 150 mg kg1 of nitrogen fertilizer by 1.16 g or 50%, 0.47 g or 21%, 0.45 g or 16% and 0.81 g or 26%, respectively. The maximum shoot dry matter belonged to 150 mg kg1 of nitrogen fertilizer at ambient temperature and 100 mg kg1 of soil nitrogen fertilizer at the elevated temperature. It seems that rising temperatures will reduce the nitrogen use efficiency at the heading stage of wheat.