بررسی تغییرات اسانس مریم‌گلی اصفهانی (Salvia Reuterana Boiss.) در اثر انتقال از رویشگاه به شرایط زراعی

مریم گلی اصفهانی (.reuterana boiss salvia) گیاهی علفی و پایا متعلق به خانواده نعناع و بومی ایران است. مطالعه حاضر با هدف بررسی تغییرات به وجود آمده در میزان و ترکیبات اسانس این گونه در شرایط مزرعه ای(کرج و ابهر) در مقایسه با رویشگاه طبیعی (آرادان) انجام پذیرفت. اندام هوایی گیاهان در زمان گلدهی، جمع آوری و اسانس به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر استخراج شد. شناسایی ترکیبات اسانس ها توسط کروماتوگرافی گازی (gc) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی(gs-ms) انجام شد. انتقال این گیاه از رویشگاه طبیعی به شرایط زراعی سبب افزایش ارتفاع گیاه، وزن خشک گیاه، میزان اسانس و تغییر کمّی و کیفی اجزاء اسانس شد. نتایج نشان داد بازده اسانس در شرایط رویشگاهی و زراعی کرج و ابهر به ترتیب 0.14، 0.18 و 0.2 درصد وزنی به وزنی بود. در مجموع 47 ترکیب در اسانس مریم گلی اصفهانی وجود داشت که 57.5% آن ها (27 ترکیب) در هر سه منطقه مشترک بودند. دو ترکیب های اصلی در اسانس نمونه رویشگاهی germacrene ndash; d (23.15%) و spathulenol (10.18%) بود. دو ترکیب عمده اسانس گیاهان کشت شده در کرج و ابهر linalool (به ترتیب 21.1% و 17.41%) و germacrene -d (به ترتیب 19.4% و 16.8%) شناسایی شد. برخلاف اسانس گیاه کشت شده در ابهر که دارای بیشترین میزان مونوترپن های هیدروکربنه بود، اسانس گیاهان جمع آوری شده از رویشگاه آرادان کمترین میزان مونوترپن های هیدروکربنه را به خود اختصاص داد. به علاوه، کمترین و بیشترین میزان سزکوئی ترپن هیدروکربنه و نیز میزان کل سزکوئی ترپن ها به ترتیب در ابهر و آرادان مشاهده شد. به نظر می رسد بالاتر بودن میانگین دمای سالیانه در آرادان، فرآیندهای تولید اسانس در این گیاه را به سمت تولید سزکوئی ترپن ها سوق می دهد.