سنجش عوامل بهبود پایداری اجتماعی در بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری (مطالعه تطبیقی بافت تاریخی و حاشیه‌نشین شهر اردبیل)

اهداف: هدف از پژوهش حاضر، سنجش میزان پایداری اجتماعی در بافت‌های ناکارآمد شهری و تبیین مولفه‌های آن در بافت تاریخی و حاشیه‌نشین شهر اردبیل به مثابه دو نمونه از بافت‌های ناکارآمد شهری است. روش‌ها: داده‌های پژوهش در سال 1397 با روش کتابخانه‌ای و پرسش‌نامه گردآوری شد و با روش t تک‌نمونه، تحلیل عاملی و تحلیل رگرسیون، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نمونه مورد بررسی شامل 200 نفر از ساکنان بافت تاریخی و 200 نفر از ساکنان بافت حاشیه‌نشین شهر اردبیل بود که به روش خوشه‌ای نمونه‌گیری شدند. یافته‌ها: مولفه‌های پایداری اجتماعی در هر دو بافتِ مورد مطالعه، وضعیت نامناسبی دارد. با این حال، بافت حاشیه‌نشین نسبت به بافت تاریخی دارای وضعیت نامناسب‌تری بود. براساس نتایج تحلیل عاملی، عوامل بهبود پایداری اجتماعی در زیرمجموعه چهار عامل اصلی قرار می‌گیرند که این چهار عامل در مجموع 63 تا 68% واریانس متغیر وابسته یعنی پایداری اجتماعی را تبیین می‌کنند. همچنین اثرگذاری عوامل در هر یک از پهنه‌ها به‌طور معنی‌داری متفاوت بود. به‌طوری‌که مهم‌ترین عامل موثر بر پایداری اجتماعی در بافت تاریخی، عامل سرمایه اجتماعی است که توسط متغیرهایی مانند مشارکت اجتماعی، تعاملات اجتماعی، اعتماد اجتماعی و هویت جمعی توضیح داده می‌شود. در مقابل، مهم‌ترین عامل موثر بر پایداری اجتماعی در بافت حاشیه‌نشین، برخورداری از امکانات رفاهی- زیرساختی است که توسط متغیرهایی مانند کیفیت مسکن، امنیت و دسترسی به خدمات عمومی تبیین می‌شود. نتیجه‌گیری: نتیجه نهایی این بود که وجود تفاوت‌های ذاتی بین بافت‌های تاریخی و حاشیه‌نشین، لزوم تدوین طرح‌های بازآفرینی جداگانه را برای هر یک، متناسب با ویژگی‌های آنها می‌طلبد.

measuring the social sustainability improvement factors in regeneration of distressed urban areas (a comparative study of historical and marginal context in ardabil city)

aims: the purpose of this study is to measure the level of social sustainability in distressed urban areas and explain its components in the historical and marginal context of ardabil as two examples of distressed urban areas.methods: the data were collected by library method and questionnaire in 2018 and analyzed by one-sample t-test, factor analysis and regression analysis. the sample consisted of 200 inhabitants of historical texture and 200 inhabitants of marginal context who were sampled by cluster sampling method.findings: the components of social sustainability in both studied areas were inadequate. however, the marginal context was worse than historical area. based on the results of factor analysis, factors that contribute to the improvement of social sustainability are in the subset of the four main factors, which together explain 63% to 68% of variance of the social sustainability as dependent variable. also the effect of various factors in each area was significantly different. as, the most important factor affecting social sustainability in the historical context is the social capital that explained by variables such as social participation, social interactions, social trust, and collective identity. in contrast, the most important factor affecting social sustainability in marginalized area is the availability of amenities and infrastructural facilities that are explained by variables such as housing quality, security and access to public services.conclusion: the final result was that the existence of intrinsic differences between historical and marginal context requires the development of separate regeneration schemes for each context in accordance with their characteristics.