بازشناسی ریشه‌های اعتقادی مساله بازیافت در معماری ایرانی اسلامی؛ با رویکرد مبتنی بر نظریه داده بنیاد

اهداف: مشکلات زیست‌محیطی متعدد لزوم تغییر رویه کنونی در تولید پسماند و کاهش نخاله‌های ساختمانی را نشان می‌دهد. این در حالی است که ظرفیت‌های بالای راهکارهای مبتنی بر بازیافت می‌تواند به افزایش بهره‌وری مصرف و کاهش نرخ تولید پسماند و در دید کلان نیز گامی موثر در راستای تحقق توسعه پایدار منجر شود. متاسفانه بازیافت در معماری امروز مغفول مانده است. هدف مطالعه حاضر، شناخت ریشه‌ها و بررسی خاستگاه نظری آن در میان ایرانیان و در اندیشه ایرانی اسلامی است.شرکت‌کنندگان و روش‌ها: این مطالعه با رویکرد کیفی و به روش داده بنیاد انجام شده است. روش جمع‌آوری داده‌ها، مطالعه میدانی و مصاحبه است.یافته‌ها: تجربه‌های موفق بازیافت در معماری ایرانی، نشان از ریشه‌های قوی این مساله در نظام اندیشه ایرانیان داشته است. آموزه‌های دینی از یک‌سو و ارزش‌های فرهنگی از سوی دیگر بازیافت را راهکاری مناسب و اصولی در میراث معماری ایرانی معرفی می‌کنند. محققین در این مطالعه عواملی چون تکریم و تقدس طبیعت، سفارش به حفظ آن و ایجاد مسئولیت اجتماعی را از جنبه اعتقادی و انس با طبیعت و ساده‌زیستی و پرهیز از زوائد را از جنبه فرهنگی زمینه‌ساز استفاده از استراتژی‌های بازیافت در معماری بررسی کردند.نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد مسیر احیای مساله بازیافت در معماری روز ایران جز با شناخت ریشه‌ها و بازتعریف جایگاه ارزش بازیافت و بررسی سابقه این موضوع در میراث معماری ایرانی محقق نمی‌شود. امید است مطالعاتی از این دست کمکی در راستای پیاده‌سازی بازیافت در معماری آینده ایران باشد.

Determining Theoretical Origins of Recycling in Iranian-Islamic Architecture; with Grounded Theory Approach

Aims: Numerous environmental problems indicate the need to change the current practice in construction waste. However, the high potential of recyclingbased solutions can increase the efficiency of energy consumption and reduce waste production rates and provide an effective step towards sustainable development from a macro perspective. Unfortunately, recycling in todaychr('39')s architecture is neglected. The purpose of the present study is to identify the roots and investigate its theoretical origins among Iranians and in IranianIslamic thought.Participants Methods: This study is a qualitative study conducted based on the grounded theory approach. The method of data collection is field study and the tool is the interview.Findings: The continuity of recycling and its successful records in Iranian architecture show the strong roots of this issue in the IranianIslamic beliefs. Religious thoughts on the one hand, and cultural values and norms, on the other hand, represent recycling as a viable and principled strategy in Iranian architectural legacy. In this study, researchers investigated reverence and sanctity of nature, along with the social responsibility for the Muslim individual as the origins of recycling from the religious aspect of beliefs and deep connection with nature, and minimalism in lifestyle as cultural fundamental factors for utilizing recycling strategies in architecture.Conclusion: It seems that the way to revive recycling in the modern architecture of Iran cannot be reached unless recognizing the roots and identifying the value of recycling through its history in Iranian architecture. It is hoped that studies of this kind will help to implement recycling in Iranchr('39')s future architecture.