مولفه‌های فرهنگی ـ مذهبی موثر بر پیدایی و تداوم حیات سیاسی شاه اسماعیل اول و شاه طهماسب اول صفوی

اسماعیل صفوی که به مقام مرشد کامل در طریقت صوفیانه صفوی نایل آمده بود، با تکیه بر مریدان قزلباش خود توانست پس از جنگ و نبردهای بسیار، سلطنت مقتدر و درازآهنگی را در سرزمین ایران پایه‌گذاری کند و رسمیت مذهب تشیع را در سراسر کشور اعلام نماید. قزلباشان یا همان نیروهای نظامی شاه اسماعیل اول که عمدتاً خاستگاهی قبیله‌ای داشتند، به‌شدت به سازمان و تشکیلات صوفیانه پایبند بودند. این نیروها، تشیع غالیانه‌ای داشتند و به‌نظر می‌رسد شاه اسماعیل اول را به‌مثابه سایه خدا و فرزند پیامبر(ص) تقدیس می‌کردند. شاه طهماسب اول که بعکس پدرش اسماعیل شخصیتی صلح‌جو و شریعت‌محور داشت، در گذار به دوران استقرار و تثبیت شاهنشاهی صفویان، فقهای شیعی را مورد توجه و استفاده خود قرار داد. حمایت‌های مادی و معنوی شاه از فقها از سویی مشروعیت سلطنت طهماسب اول را فراهم کرد و از سوی دیگر موجبات بنیاد ساختار نوین نهاد دینی تشیع را آماده نمود. در این میان، محقق کرکی به‌مثابه فقیه پرنفوذی از جبل عامل گفتمان اقتدار فقهای شیعه را مطرح کرده، حکومت صفویان را که موجب گسترش تشیع بود، مورد تایید قرار داد.