تحلیل نظریه ی‌ انتقال فناوری زرین‌فام شیشه روی سفال، بر مبنای رساله «الدرّه المکنونه» و نخستین آثار تاریخی موجود

طبق نظریه انتقال فناوری زرین‌فام از شیشه روی سفال، تکنیک زرین‌فام در قرن دوم ق ابتدا توسط شیشه‌گران در مصر به کار گرفته شده و سپس این فناوری به‌تدریج از مصر به سوریه، عراق و ایران منتقل و توسط سفالگران عراقی در قرن سوم ق بر روی سفالینه‌ها انتقال داده شده است. از طرفی رساله «الدرّه المکنونه» تالیف جابر ابن حیان در قرن دوم ق نگاشته شده و مشتمل بر دستورالعمل‌های متعدد در خصوص زرین‌فام است. بنابراین در این پژوهش، به تحلیل نظریه‌ فوق و تطبیق آن با رساله «الدرّه المکنونه» پرداخته خواهد شد. یافته‌ها نشان می‌دهد انتقال زرین‌فام از شیشه روی سفال هم‌راستا با دستورالعمل‌های رساله بوده، بدین معنا که فناوری زرین‌فام ابتدا توسط شیشه‌گران ابداع و سپس سفالگران نیز از آن الگوبرداری کرده‌اند. اما نتایج پژوهش و تحلیل تاریخی رساله، تطابق با نظریه‌ فوق را در بُعد مکانی مورد تایید قرار نمی‌دهد.

analysis of the theory of transfer of zarrinfam technology from glass to pottery, based on the treatise al-durrah al-maknuna and the first available historical works

according to the theory of transfer of zarrinfam technology from glass to pottery, zarrinfam technique was first used by the glassmakers in egypt in the second century (ah) and then this technology was gradually transferred from egypt to syria, iraq and iran. it has been transferred by the iraqi potters to the potteries in the third century (ah). the treatise al-durrah al-maknuna written by jabir ibn hayyan was written in the second century (ah) contained various instructions regarding zarrinfam. therefore, in this research, the above theory will be analyzed and compared with the treatise al-durrah al-maknuna. the findings show that the transfer of zarrinfam from glass to pottery is in line with the instructions of the treatise, meaning that zarrinfam technology was first invented by the glassmakers and then modeled by the potters. however, the results of research and historical analysis of the dissertation do not confirm with the above theory in the spatial dimension.