مبانی تمدن‌ ساز اندیشمندان شیعی در گذار تاریخی (خواجه نصیر و شهید مطهری)

 این پژوهش درصدد است براساس تبیین و تعریف علامه جعفری از مفهوم تمدن، مبانی و مولفه های تمدن‌ساز را در دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی و شهید مطهری به‌عنوان دو متکلم برجسته شیعی با مشابهت‌های زمانه، بازشناسی کند. بازاندیشی عالمانه در مبانی اجتماعی اندیشه شیعه می‌تواند روح واقعی این مذهب را به‌گونه‌ای اصیل بازنمایی کند. علامه جعفری، تمدن را تشکل انسان‌ها با روابط عالی و اشتراک همه افراد و گروه‌های جامعه در پیشبرد اهداف مادی و معنوی آن در همه ابعاد ممکن می‌داند. بر‌این‌اساس سه مبنای اخلاقی (با مولفه‌های روابط عالی و اشتراک همه افراد) و سیاسی (با مولفه‌های تشکل انسان‌ها و پیشبرد اهداف) و اجتماعی (در قالب اهداف مادی و معنوی) برای تمدن وجود دارد. دستیابی به همبستگی اجتماعی در نتیجه رشد فضایل اخلاقی و برقراری عدالت اجتماعی با وجود حاکمان الهی و قوانین دینی امکان‌پذیر است. همبستگی و عدالت اجتماعی افراد جامعه را به‌سوی پیشبرد اهداف مادی و معنوی سوق می‌دهد. چنین فرآیندی سازنده تمدن متعالی است. نوشتار حاضر با روش عقلی-تحلیلی و با رویکرد اجتماعی به بررسی این موضوع با ابزار مطالعات کتابخانه‌ای می‌پردازد.