بررسی تاثیر مکتب علمی سمرقند بر علم نجوم دوره حکومت عثمانی (مطالعه موردی تاثیر کتاب المخلص فی الهیئه نوشته محمود بن عمر چغمینی)
|
|
|
|
|
|
|
|
نویسنده
|
دردی گری بهرام ,قلندری حنیف
|
|
منبع
|
تاريخ فرهنگ و تمدن اسلامي - 1401 - دوره : 13 - شماره : 48 - صفحه:141 -156
|
|
چکیده
|
مکتب علمی سمرقند را می‌توان یکی از مهم‌ترین مراکز علمی در تاریخ علم دوره اسلامی قلمداد کرد. این مکتب حاصل تکامل نهادهای علمی پیش از خود بود که از حدود 812 ق با شروع حکومت الغ بیگ در سمرقند پا گرفت. کتاب‌های برجای مانده از این دوره با گذشت زمان به منابع علمی معتبر تبدیل شد و در قلمروهای اسلامی موردِمطالعه قرار می‌گرفت. در میان رساله‌های هیئت که می‌توان آنها را درس‌نامه‌های آموزشی نجوم به‌شمار آورد، رساله الملخص فی الهیئه چغمینی بیش از همه مورد‌ِتوجه قرار گرفت و یکی از مهم‌ترین شرح‌های این رساله توسط قاضی‌زاده رومی در همین مکتب نوشته شد. پس از کاهش فعالیت‌های محیط علمی سمرقند، برخی از دانشمندان این منطقه به آناتولی مهاجرت کردند که نقش بسزایی در شکل‌گیری سنت نجومی عثمانی ایفا کردند. این مقاله با بررسی شخصیت علمی چغمینی به‌دنبالِ عرضه تاثیر این دانشمند مسلمان و آثارش بر نجوم دوره عثمانی است. شمار شاگردان و رهروان علمی چغمینی در حوزه علم نجوم دوره عثمانی، تثبیت کتاب الملخص به‌عنوانِ منبع درسی در مدارس و نهادهای آموزشی عثمانی، و نگارش شرح‌های مختلف بر الملخص، به‌ویژه به زبان‌های فارسی و ترکی همگی نشان از گستره تاثیرگذاری این کتاب ارزشمند است.
|
|
کلیدواژه
|
محمود بن محمد بن عمر چغمینی، تاریخ علوم اسلامی، سمرقند، نجوم، عثمانی.
|
|
آدرس
|
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی, ایران, دانشگاه تهران, پژوهشکده تاریخ علم, گروه تاریخ علم, ایران
|
|
پست الکترونیکی
|
hanif.ghalandari@gmail.com
|
|
|
|
|
|
|