بررسی نقش ساختار و کارگزار در عدم امنیت اقتصادی دوره قاجار (با تکیه بر عهد ناصری)

مقوله امنیت پیشینه‌ای به بلندای حیات آدمی دارد. در میان گونه‌های مختلف امنیت، امنیت اقتصادی یکی از وجوه امنیت انسانی است که به‌دلیل گستره کارکردی آن بر امنیت سیاسی، قضایی، زیست محیطی و امنیت فردی و جمعی اثر می‌گذارد. با توجه به اهمیت موضوع امنیت اقتصادی، نوشتار حاضر با اتخاذ رویکرد توصیفی تحلیلی می‌کوشد، ضمن بررسی عوامل آسیب‌زا و تهدیدات امنیت اقتصادی در دوره قاجار، تاثیر ساختار و کارگزار را در این زمینه مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. عوامل متعددی در بروز عدم امنیت اقتصادی در دوره قاجار تاثیرگذار بوده که برخی از این عوامل ریشه‌ای و برخی برآیند بافت موقعیتی آن روزگار است. یافته‌های حاصل از این بررسی نشان می‌دهد که در بروز ناامنی اقتصادی در سطوح فردی و اجتماعی افزون بر ساختار نظام خودکامه قاجاری و کاستی‌های آن (فقدان قانون، دیوان‌سالاری ناکارآمد)، کنش کارگزاران دولتی نیز مدخلیت داشته است. این بررسی همچنین بر تمایز کنش‌های کارگزاران فاسد و کنش‌های ساختارساز و شالوده‌شکن کارگزاران مصلح دلالت دارد.