درآمدی نو بر تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری فضل‌الله بن روزبهان خُنجی با تکیه بر تاریخ عالم آرای امینی

فضل‌ الله بن روزبهان (د.927 ق) از مورخانی است که در اندیشه تاریخ ‌نگاری اسلامی ایرانی جایگاه ویژه‌ ای دارد. پرداختن به تاریخ از منظر یک فقیه محدث که همواره میان ذهن آرمان ‌گرای خود و وقایع موجود در جامعه در نوسان بود، موجب نگرش خاص او به تاریخ شده است. این مقاله با هدف پرداختن به بررسی ویژگی ‌های تاریخ‌نگری خنجی و تاثیر آن بر تاریخ‌ نگاری او با تکیه بر عالم آرای امینی و دیگر منابع کمکی نوشته شده است. یافته ‌های پژوهش بیانگر این است که معرفت تاریخی مولف با توجه به چارچوب‌ های ذهنی و شرایط سیاسی و اجتماعی زیستگاهش بر اساس مولفه‌ هایی همچون نگرش دینی (تاویل‌ گرایی و تقدیرگرایی)، نگرش فرقه‌ ای و کلامی، نگرش انتقادی، اخلا ق‌ محوری و نخبه ‌گرایی و بینش سیاسی اجتماعی، همراه با رویکردهای روایی و تحلیلی انتقادی استوار است.

A New Introduction to the Historical View and Historiography of Fazlullah Ibn Roozbehan Khonji Relying on the Tarikh-i Alam-ara-yi Amini

Fazlullah ibn Roozbehan (d. 927 AH) is one of the historians who has a special place in the thought of IslamicIranian historiography. Dealing with history from the point of view of a muhaddith jurist, who always fluctuated between his idealistic mind and the events in society, has led to a special view of history. This article has been written with the aim of examining the characteristics of Khonjichr('39')s historical view and its impact on his historiography based on the Tarikhi Alamarayi Amini and other sources. Findings indicate that the authorchr('39')s historical knowledge according to his mental frameworks and political and social conditions of his habitat is based on some components such as religious attitude (hermeneutics and destiny), sectarian and theological attitude, critical attitude, ethicsoriented and elitism attitude, and socialpolitical insight. It is also based on narrative and analyticalcritical approaches.