واکاوی انتساب جلد دوم ارشاد القلوب به حسن بن محمد دیلمی

همواره پدیده‌ای به نام انتساب در مورد کتاب، اثر تاریخی، سفرنامه، شعر وغیره گویای وجود شبهه می‌باشد. انتساب جلد دوم کتاب ارشاد القلوب به محدث و واعظ شیعی قرن هشتم، حسن بن محمد دیلمی یکی از این موارد است. شباهت‌های ظاهری و استنادات محققان به جلد دوم باعث قوت بخشیدن اصالت این تالیف شده است. درحالی‌که تفاوت‌های محتوایی آن با سایر آثار دیلمی و تردید برخی محققان در انتساب این اثر، نگارندگان این مقاله را بر آن داشت تا با روش توصیفی و تحلیل محتوا زوایای تاریک قضایا را روشن نموده و با استدلال‌های علمی و منطقی و به‌طور متقن انتساب جلد دوم ارشاد القلوب را به دیلمی رد کنند. به نظر می‌رسد این نوشته در اوایل عصر صفوی و در راستای سیاست رسمیت بخشیدن و ترویج مذهب تشیع تدوین شده باشد. مختصات ارشادالقلوب از جمله جاذبه واقبال عامه مردم به آن و وثاقت علمی مولف ازعوامل انتساب این اثر به دیلمی می‌باشد.

Analysis of the Attribution of the Second Volume of Irshad al-Qulub to Hassan ibn Muhammad Daylami

There is always a phenomenon called attribution about books, historical works, travelogues, poems, etc., which indicates the existence of doubts. The attribution of the second volume of the book entitled Irshad alQulub to Hassan ibn Muhammad Daylami, the eighth century Shiite muhaddith and preacher, is one of these cases. The apparent similarities and the scholarschr('39') citations to the second volume have strengthened the originality of this work. Its content differences with other Daylamichr('39')s works and the skepticism of some researchers in attributing this work, motivated the authors to clarify the dark angles of the theorems through implementing a descriptive method and doing content analysis. Using scientific and logical arguments, the attribution of the second volume of Irshad alQulub to Daylami was totally rejected. It seems that this work was compiled in the early Safavid era in line with the policy of recognizing and promoting the Shiite religion. The characteristics of Irshad alQulub, including the attraction and public interest in it and the authorchr('39')s scientific credibility are among the factors attributing this work to Daylami.