بررسی تکاپوهای علمی عالمان بلخی در قرون سوم تا ششم هجری

جهان اسلام در قرون سوم تا ششم هجری دورانی از شکوفایی علمی و تمدنی را به‌همراه داشت. یکی از مباحث مهم در حیطه علم‌آموزی در قرون میانه ایران، توجه به سفرهای علمی دانشمندان است. در این پژوهش به بررسی سفرهای علمی تعدادی از عالمان بلخی در قرون سوم تا ششم هجری جهت فراگیری و یا تکمیل مباحث علمی پرداخته شده‌است. نوشتار حاضر به روش توصیفی تحلیلی، این هدف را دنبال می‌کند تا مشخص نماید بیشترین سفرها از شهر بلخ به چه سرزمین‌هایی بوده و دلیل انتخاب این شهرها چه بوده است؟ اینکه دانشمندان در سفر به این شهرها به‌دنبال کسب کدام علم بوده‌اند نیز بسیار مهم است. سرزمین عراق (بغداد و بصره) و سوریه (شام و حلب) و حجاز و نیشابور بیشترین توجه را از نظر علمی به خود جلب کرده‌اند. وجود مراکز علمی ازجمله مساجد جامع و نظامیه‌ها و کتابخانه‌های ارزشمند این سرزمین‌ها مهم‌ترین عوامل در جذب دانشمندان بوده‌است.

A Study of the Scientific Endeavors of Balkhi Scholars in the Third to Sixth Centuries (AH)

The Islam world in the third to sixth centuries (AH) has enjoyed a period of scientific and civilized prosperity. One of the important issues in the field of science education in the Middle Ages of Iran is paying attention to the scientific travels of the scientists. In this research, the scientific travels of a number of Balkhi scholars in the third to sixth centuries (AH) to study or complete their scientific research have been studied. The present article uses a descriptiveanalytical method to determine to what lands they have traveled the most from Balkh and what was the reason for choosing these cities? It is also very important to see what scientists have been looking for in traveling to these cities. The lands of Iraq (Baghdad and Basra) and Syria (Sham and Aleppo) and the Hejaz and Neishabour have attracted the most scientific attention. The existence of scientific centers such as comprehensive mosques and Nizamiyyahs and invaluable libraries in these lands have been the most important factors in attracting scientists.