تاثیر شرایط و امکانات سرزمینی بر مهاجرت و تداوم سکونت اشعریان در ناحیه قم

انتخاب یک مکان به‌عنوان مقصد مهاجرت و تداوم سکونت، با امکانات سرزمینی و تکاپوهای مهاجران پیوندی دوسویه دارد. اشعریان در اواخر سده اول هجری به ناحیه قم آمدند و زیست جمعی خود را در این ناحیه تا اواسط سده چهارم هجری تداوم بخشیدند. این پژوهش درصدد است با در نظر داشتن عامل زمان و با نگاه به رهیافت جغرافیایی امکان‌گرا علل مهاجرت و تداوم سکونت اشعریان در ناحیه قم را تبیین نماید. در رویکرد امکان‌گرا شرایط و امکانات سرزمینی به‌عنوان بستر جغرافیایی و اقدامات مهاجران به‌عنوان عامل فعال انسانی به‌طور هم‌زمان مورد واکاوی قرار می‌گیرد. خالی بودن ناحیه قم از وجود مهاجرین متنفذ عرب، به آنها این امکان را داد که بتوانند بدون درگیری با قبایل رقیب حضورشان را در آنجا تداوم بخشند. حملات دیلمیان ضرورت پذیرش اشعریان را به‌عنوان نیروهای رزمی مدافع فراهم کرد و تغییر الگوی سکونت و تصاحب و مدیریت منابع آب وخاک از سوی اشعری‌ها، امکانات لازم را برای تداوم سکونت آنها فراهم و باعث توسعه همه جانبه ناحیه قم شد.

The Effect of Land Conditions and Facilities on the Migration and Continuation of Ash'arite Settlement in Qom Region

Choosing a place as a destination for immigration and staying there is mutually connected to the land facilities and the migrants' efforts. The Ash'aris came to Qom at the end of the first century (AH) and continued their collective life in this area until the middle of the fourth century (AH). This study seeks to explain the causes of migration and the continuation of the Ash'aris' settlement in the Qom region, taking into account the time factor and the possible geographical facilities. In the possibilityoriented approach, land conditions and facilities as a geographical context and the immigrants' actions as an active human factor are examined simultaneously. The emptiness of the Qom region from the presence of influential Arab immigrants allowed the Ash'aris to continue their presence there without clashing with the rival tribes. The Daylamites' attacks made it necessary to accept the Ash'aris as defensive fighting forces. The changes in the habitation and possession patterns and management of water and soil resources by the Ash'aris provided the necessary facilities for their continued residence and led to the comprehensive development of Qom.