دو گزارش از یک واقعه تاریخی: مطالعه تطبیقی نگاه طه‌حسین و مارتین هیندز به قتل خلیفه سوم

تاریخ نگاری صدر اسلام از تاثیر انگیزه های مذهبی مصون نبوده است و تفاوت مذاهب کلامی مختلف اغلب در نگاه ایشان به وقایع و شخصیت های صدر اسلام نیز بازتاب یافته است، تا جایی که برخی از مذاهب، مشروعیت خویش را از این نوع نگاه کسب می کنند. نگرش ها به خلیفه سوم، عثمان و مساله قتل او، منشا اختلافات گسترده ای میان مسلمانان بوده است. در این میان، تاریخ پژوهان، علی رغم تاثر از علایق خویش، با روش های علمی به مطالعه حوادث مربوط به قتل او پرداخته اند و تاحدودی به واقعیت و عینیت نزدیک شده اند. مطالعه تطبیقی دو نگاه معاصر، یکی عربی و دیگری غربی، به منظور تبیین این مسئله، موضوع نوشتار حاضر است. طه حسین، مورخ و ادیب مصری و مارتین هیندز، پژوهشگر غربی، کوشیده اند با بی طرفی، رخداد قتل خلیفه را تبیین کنند. قرار دادن این دو نوع نگاه در دو کفه ترازو و مقایسه هدف، شیوه پژوهش، منابع، قوت تحلیل و نیز زاویه نگاه آنها، از تفاوت چشمگیر میان آن دو پرده برمی دارد.