بررسی و تحلیل تطبیقی مهم ترین پیشران های توسعه گردشگری پزشکی در شهرهای تبریز و اردبیل با رویکرد آینده پژوهی

زمینه و هدف: جهانی‌سازی مراقبت‌های بهداشتی موجب پیدایش گونه جدیدی از گردشگری در شهرها شده است که معمولاً به‌عنوان گردشگری پزشکی نیز شناخته می‌شود. در این بین در ایران کلان شهرهای تبریز و اردبیل به دلیل موقعیت جغرافیایی برتر و داشتن امکانات و تجهیزات پزشکی مناسب به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مقاصد این گونه گردشگری برای گردشگران داخلی و خارجی شناخته شده است؛ بنابراین، این پژوهش به دنبال بررسی و شناسایی مهم‌ترین نیروهای پیشران موثر بر توسعه گردشگری پزشکی در شهرهای تبریز و اردبیل با رویکرد آینده‌پژوهی در افق زمانی 1402 الی 1412 می‌پردازد.روش شناسی: این پژوهش بر اساس هدف، از نوع کاربردی و از منظر ماهیت بر اساس روش‌های علم آینده‌پژوهی هنجاری-تحلیلی می‌باشد که با ترکیبی از روش‌های اسنادی و پیمایشی انجام‌ گرفته است. جهت گردآوری داده‌های مورد نیاز از ابزار پرسش‌نامه که شامل 65 عامل که با استفاده از نظر کارشناسان شناسایی و استخراج‌ شده و با استفاده از نظر تعداد 25 نفر از متخصصین و کارشناسان با روش دلفی تکمیل گردیده، استفاده‌ شده است. در مرحله بعد متغیرهای راهبردی در توسعه گردشگری پزشکی در شهرهای اردبیل و تبریز با استفاده از روش تحلیل آثار متقاطع عوامل در نرم‌افزار میک مک به کار گرفته‌ شده است.یافته ها: یافته‌های تحقیق بیانگر آن است که از میان 65 عامل بررسی‌ شده در این تحقیق، 13 عامل به‌عنوان عامل کلیدی موثر در توسعه گردشگری پزشکی شهرهای تبریز و اردبیل انتخاب‌ شده است.نتیجه گیری و پیشنهادات: نتایج تحقیق بیانگر آن است که این 13 عامل کلیدی برای شهر تبریز عبارت‌اند از: مدیریت تخصص محور، حکم روایی مطلوب، همکاری‌های بین‌المللی، مدیریت کلان و یکپارچه، استفاده از تجربیات سایر کشورها، امنیت عمومی، وجود نهاد ناظر، رفع مشکلات حقوقی، صدور ویزای گردشگری درمانی، پشتیبانی از بخش خصوصی، نظام اقتصادی، شهرک سلامت، ایجاد تسهیلات. بررسی جابه‌جایی عوامل در دو گروه تحلیل اثرات مستقیم و غیرمستقیم برای شهر اردبیل نیز بیانگر آن است که مدیریت تخصص محور، حکم روایی مطلوب، همکاری‌های بین‌المللی، شهرک سلامت، پشتیبانی از بخش خصوصی، قیمت‌گذاری شفاف، حمایت همه‌جانبه، مدیریت کلان و یکپارچه، استفاده از تجربیات سایر کشورها، دسترسی به اطلاعات مراکز درمانی، وجود نهاد ناظر، نرخ ثابت ارز، استراتژی بازاریابی به‌عنوان عوامل کلیدی مطرح‌شده و بیشترین میزان تاثیرگذاری را در میان عوامل موثر بر الگوی آتی توسعه گردشگری پزشکی شهر اردبیل خواهند داشت.نوآوری و اصالت: در مقایسه با مطالعات گذشته در حوزه گردشگری پزشکی، اتخاذ رویکرد آینده‌پژوهی ضمن شکل‌دهی ایده‌های جدید برای برنامه‌ریزی مطلوب در جهت توسعه گردشگری پزشکی با نگاه کلان و در نظر گرفتن شاخص‌های متعدد و تحلیل آن می‌تواند به راهنمای عمل مدیران و دست اندرکاران توسعه گردشگری پزشکی در کشور مناسب واقع گردیده تا چشم‌انداز مناسبی برای بازار صنعت گردشگری پزشکی داشته باشند.

comparative study and analysis of the most important drivers for the development of medical tourism in tabriz and ardabil cities with futures study approach

context and purpose: the globalization of health care has led to the emergence of a new type of tourism in cities, commonly known as medical and health tourism. in iran, the metropolises of tabriz and ardabil are known as two of the most important destinations for domestic and foreign tourists due to their superior geographical location and suitable medical facilities and equipment. therefore, this research investigates and identifies the most important driving forces affecting the development of medical tourism in the cities of tabriz and ardabil from 2022 (ah 2023) to 2032 (ah 2033). design/methodology/approach: this research is applied in terms of purpose, follows the normative-analytical futures study science, and was carried out with a combination of documentary and survey methods. in order to collect the required data, a questionnaire was used; it included 65 factors that were identified and extracted using the opinion of experts and completed using the opinion of 25 experts using the delphi method. in the next step, the strategic variables in the development of medical tourism in ardabil and tabriz cities were used to analyze the cross-effects of factors in mic-mac software.findings: the findings show that 13 out of the 65 factors investigated are the key effective factors in the development of medical tourism in the cities of tabriz and ardabil.conclusion: the results of the research show that these 13 factors for the city of tabriz are expertise-based management, favorable judgment, international cooperation, macro and integrated management, use of experiences from other countries, public security, the existence of a supervisory body, solving legal problems, issuing visas, medical tourism, support of the private sector, economic system, health town, and creation of facilities; these factors will have the greatest impact among the factors affecting the future development pattern of medical tourism in tabriz city. examining the displacement of factors in the two groups of direct and indirect effects analysis for ardabil city also shows that expertise-based management, favorable narrative judgment, international cooperation, health town, support of the private sector, transparent pricing, all-round support, macro and integrated management, use of the experiences of other countries, access to medical centers’ information, the existence of a supervisory body, a fixed exchange rate, and marketing strategy are proposed as key factors and will have the greatest impact on the future development of medical tourism in ardabil.originality/value: compared to past studies in the field of medical tourism, adopting a futures study approach while forming new ideas for optimal planning in the direction of developing medical tourism with a macro view and considering multiple indicators and their analysis can be a guide for managers, and those involved in the development of medical tourism should be located in the right country and have a good vision for the market of the medical tourism industry.