تدوین سناریوهای توسعه تورهای طبیعت‌گردی پایدار در جنگل‌های مانگرو ایران

زمینه و هدف: توسعه‌ تورهای طبیعت‌گردی پایدار در زیست‌بوم‌های طبیعی مستلزم برنامه‌ریزی با نگاهی به آینده و کم ترین آسیب به منطقه و تنوع زیستی آن است. از این ‌رو مطالعه‌ حاضر، با هدف تدوین سناریوهای توسعه‌ تورهای طبیعت‌گردی پایدار در جنگل‌های مانگرو ایران انجام شد. در این راستا، تدوین سناریوهای توسعه‌ تورهای طبیعت‌گردی پایدار می‌تواند توسعه‌ طبیعت‌گردی را در منطقه‌ مورد مطالعه بهبود بخشیده و در ارتقای پیشران‌های کلیدی در راستای وضعیت محیط زیستی، اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی و پایداری منطقه نیز اثرگذار باشد.روش‌شناسی: این مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، تحلیلی-اکتشافی است.  برای شناسایی عمده‌ترین شاخص‌های پایداری برای ارزیابی عملکرد تورهای طبیعت‌گردی، ابتدا فهرستی بر اساس مطالعات صورت گرفته شامل 3 بعد، 15 متغیر و 41 شاخص تهیه گردید. گردآوری اطلاعات براساس مطالعات نظری و سوابق موجود انجام شد. جامعه‌ آماری پرسش‌شونده نیز، بر اساس جدول مورگان 25 نفر بوده که از بین موسسات گردشگری و مجریان برگزارکننده‌ تورهای طبیعت‌گردی انتخاب شدند. همچنین تجزیه و تحلیل داده‌ها از طریق روش‌های تحلیل ساختاری و سناریونگاری در نرم‌افزارهای micmac و scenario wizard صورت گرفت.یافته‌ها: نتایج به‌دست آمده نشان داد که 41 شاخص به‌عنوان عوامل کلیدی، در تورهای طبیعت‌گردی پایدار نقش دارند. از بین شاخص‌ها، حفظ کیفیت محیط دارای بیشترین تاثیرگذاری و شاخص سابقه‌ فعالیت کارکنان دارای بیشترین تاثیرپذیری است.  نتایج حاصل از وضعیت‌های گوناگون نیز، احتمال 8 سناریو را بیش از سایر سناریوها نشان می‌دهد و احتمال وقوع سایر سناریوها نیز ضعیف و بسیارضعیف است.نتیجه‌گیری: با توجه به 27 وضعیت تدوین شده برای 11 عامل، مطابق نتایج 3 سناریو قوی، 8 سناریو با سازگاری بالا و 3152 سناریو ضعیف حاصل گردید. در این راستا، مجموع سناریوهای قابل قبول، 88 وضعیت را شامل می‌شوند که 56 درصد با وضعیت مطلوب، 32 درصد با وضعیت ایستا و بینابین و 12 درصد از وضعیت بحرانی برخوردار هستند. بدین معنا که نیمی از وضعیت‌های موجود در بین سناریوها در حالت مطلوب قرار دارند. نتایج تحلیل سناریوها نشان داد که گروه اول ایده‌آل‌ترین شرایط را برای توسعه‌ تورهای طبیعت‌گردی پایدار در جنگل‌های مانگرو ایران فراهم می‌سازند و به‌طورکلی سناریوهای این گروه نشان‌دهنده‌ وضعیت مثبت و توسعه دهنده‌ تورهای طبیعت‌گردی پایدار در این منطقه است.نوآوری و اصالت: اساس تدوین سناریوهای آینده‌پژوهی برای توسعه‌ تورهای طبیعت‌گردی پایدار در جنگل‌های مانگرو ایران، بر پایه‌ حفظ کیفیت محیط و استفاده مطلوب از منابع با افزایش آموزش و بهبود فرهنگ طبیعت‌گردی در بین طبیعت‌گردان و جامعه‌ محلی است. بنابراین، توانایی کمی کردن ارزش طبیعت برای طبیعت‌گردان پیامدهای مهمی برای مدیریت منابع طبیعی و سیاست‌های توسعه‌ پایدار به همراه دارد و همچنین می‌تواند به توانمندسازی طبیعت‌گردان از طریق ایجاد دانشی عمیق نسبت به حساسیت‌های بوم‌شناختی مقصد سفر و حفاظت آن نیز کمک نماید.

presenting scenarios for the development of sustainable nature tourism tours with a future research approach in the mangrove forests of iran

context and purpose: developing sustainable nature tourism tours in natural ecosystems requires planning ‎with a view to the future and minimal damage to the region and its biodiversity. therefore, the ‎current study aimed to present scenarios for developing ‎sustainable nature tourism tours with a future research approach in the mangrove forests of iran. ‎design/methodology/approach: this study is applied in terms of purpose and analytical-exploratory in nature and ‎method. information was collected based on theoretical studies and existing records. data ‎analysis was also conducted through the methods of structural analysis and scenario planning in ‎micmac and scenario wizard software. ‎findings: according to the results, 41 indicators play a key role in sustainable nature tourism tours. among the indicators, maintaining the quality of the environment has the most ‎influence, and the index of the employee activity record is the most effective. the total ‎acceptable scenarios include 88 situations, of which 56% are favorable, 32% are static, and 12% have a critical situation. ‎conclusion: the analysis of the scenarios showed that the first group provides the ideal conditions for ‎the development of sustainable nature tourism tours in the mangrove forests of iran, and the ‎scenarios of this group indicate a positive and developing situation for sustainable nature ‎tourism tours in this region. ‎originality/value: developing sustainable nature tourism tours requires the performance of nature tourists ‎and nature tourist tours in natural ecosystems that cause the least damage to the region and ‎valuable biological reserves. the basis of developing future research scenarios for the ‎development of sustainable nature tourism tours in the mangrove forests of iran is based on ‎maintaining the quality of the environment and optimal use of resources by increasing ‎education and improving the culture of nature tourism among nature tourists and the local ‎community.‎