پیامدهای ظهور داعش بر ژئوپولتیک خاورمیانه

بهار عربی و پیامدهای آن به ویژه در سوریه و جنگ داخلی این کشور، چیدمان و صف بندی های سیاسی منطقه ای و فرا منطقه ای را دستخوش تغییرات بنیادین کرده است. یکی از جلوه های بارز این تحولات، تعمیق شکاف های قومی و مذهبی در خاورمیانه است که به صف بندی های تازه کنشگران ملی و فروملی منجر شده است. از جمله کنشگران فعال و موثر در این تحولات، گروه های فروملی قومی ـ مذهبی در کشورهای منطقه به ویژه عراق و سوریه هستند. بنیادگرایان اسلام گرا و گروه های تروریستی چون داعش در کنار گروه های قومی (کُردها) سیر تحولات سیاسی و ژئوپلیتیکی در عراق و سوریه را به شدت دستخوش تغییر کرده اند. تحلیل صف بندی های جدید کنشگران در قالب سه هلال سُنی، شیعی و کُردی و پیامدهای ژئوپلیتیکی این تحولات، خاورمیانه را با بحرانی ترین مقطع تاریخی خود پس از جنگ جهانی اول روبه رو کرده است. برای نخستین بار، ژئوپلیتیک و نظم موجود وستفالیایی در خاورمیانه پس از گذشت یک قرن، با سیطره داعش بر بخش هایی از عراق و سوریه دستخوش تغییر شده است. در این مقاله تلاش شده با روشی تحلیلی ـ توصیفی برخی از جنبه های ژئوپلیتیکی این تحولات و پیامدهای آن مورد بررسی قرار گیرد.

Isis Advent Consequences on the Middle East Geopolitics

Arabic Spring and its consequences, particularly in Syria and later its civil war, has led to fundamental changes in political layouts and alignments in the region and beyond it. One of the main effects of these developments is the deepening of the ethnic and religious divisions in the Middle East and consequently new alignments of national and subnational actors. Subnational ethnicreligious groups in the region, especially in Iraq and Syria are the most active and effective actors. Islamist fundamentalists and terrorist groups such as ISIS along with ethnic groups (Kurds) have greatly changed political and geopolitical developments in Iraq and Syria. Analysis of the new alignments in the framework of three Sunni, Shi rsquo;a and Kurdish crescents and geopolitical consequences of these developments, has faced the world with the most critical milestone in the Middle East history especially after World War I. After a century, for the first time, Middle East rsquo;s geopolitics and existing Westphalian order changed because of Islamic fundamental domination over some parts of Iraq and Syria. In this paper, we have tried to clarify some aspects of these geopolitical developments and their effects by a descriptive and analytical method, based on library and internet resources and studies.