ظهور «طبقه متوسط فکری» و نقش آن در تحولات اخیر مصر

تحولاتِ هنوز جاری در کشورهای عربی، ازجهتی فراورده نوع نگاه متکثر کنشگران موجود به تاریخ و هویت است؛ نگاه‌‌هایی که امکان نوعی توافق میان آن‌‌ها در کوتاه‌‌مدت متصور نیست. از این منظر، اگر مرسی را نماینده جریان «اسلام‌گرای» هدفداری در مصر بدانیم و نیز اگر به‌رسمیت بشناسیم که این کشور در صد سال اخیر و به‌طور خاص بعد از فروپاشی عثمانی، رگه‌‌هایی نسبتاً زنده از سکولاریسم و لیبرالیسم و ناسیونالیسم را هم در حوزه اندیشه و فرهنگ و سیاست تجربه کرده است، این سوال مطرح خواهد شد: از این زاویه، آینده آن جریان هدفدار در مصر چه دست‌‌نوشت و سرنوشتی خواهد داشت؟ به‌بیان دیگر، این آینده ذیل چه تاریخی تعریف می‌‌شود؟ پاسخ مجمل این پرسش به بررسی پدیده نوظهور «طبقه متوسط فکری» ‌‌در مصر بازمی‌‌گردد. طبقه متوسط فکری، به‌واسطه فضای نسبتاً باز فکری در دوران ناصر، در پی روابط اندیشه‌‌ای مصر با جهان اروپایی و آمریکایی، به‌تدریج، در این کشور ظهور یافت؛ اما این طبقه منسجم نیست، بلکه به‌دلیل داشتن هویت‌‌های متعدد، توان تاریخ‌‌ساز آن در حالت بینابین قرار می‌‌گیرد. این پدیده ابتدا با طرح چند گزاره مقدماتی معطوف به تحلیل عادل ضاهر و سپس ازطریق بسط نظریه محمد عابدالجابری درخصوص عقل عربی، به گمانه‌‌زنی گذاشته خواهد شد. همه این مباحث در خط سیر تاریخی کشور مصر بررسی خواهد شد.