بررسی فرصت‌ها و چالش‌های گذار به دموکراسی در ترکیه، از دهه 1980 تاکنون، از منظر نظریه سازه‌انگاری

سیاست‌های بازارمحور و مشی اقتصادی لیبرال در ترکیه که تورگوت اوزال از دهه 1980 پی‌گیری کرد، طلیعه تحولات ساختاری متعددی در حوزه‌‌های فرهنگی و اقتصادی و سیاسی در کشور ترکیه بود. برداشت سازه‌انگارانه و فرهنگی از اسلام، گسترش و تقویت نقش‌آفرینی بورژوازی جامعه‌محور مسلمان و بالاخره هژمون‌شدن ایده‌های حزب اسلام‌گرای عدالت و توسعه در دهه اخیر، نمودهای بارز این تحولات ساختاری است. هدف مقاله برپایه پویایی و منطق تحولات ترکیه، در چارچوب رهیافت سازه‌انگاری طرح‌ریزی شده است. برای درک عمیق‌تر ریشه‌‌های تاریخی و فرهنگی و سیاسی ترکیه امروز، ابتدا رابطه دولت و جامعه در دوره‌های عثمانی و آتاتورک بررسی شده است. این مقاله تلاشی است برای نمایاندن برداشت گفتمانی و هویت‌محور و سازه‌گرا از اسلام، به‌مثابه عوامل اصلی نهادینگی نسبی دموکراسی در ترکیه. درواقع، پرسش اصلی مقاله این است که کدام برداشت از دین اسلام بوده که باعث استقرار و تثبیت نسبی دموکراسی در کشور ترکیه شده است؟ گفتنی است که اتفاقات این روزهای ترکیه (بهار 2013)، نیاز به بازاندیشی عمیق‌تر درباره این موضوع را بسیار ضروری کرده است. اعتراضی زیست‌محیطی که بر سر قطع درختان پارک گزی آغاز شد و به‌سرعت عنوان عظیم‌ترین جنبش اجتماعی دو دهه اخیر ترکیه را از آن خود کرد. مقاله حاضر این رویداد را نیز در ادامه منطق فرایند دمکراتیکی ترکیه می‌داند و در همین راستا تحلیل می‌کند. در این مقاله، از روش تحقیق کیفی استفاده شده و شیوه گردآوری اطلاعات نیز با استفاده از روش اسنادی (کتابخانه‌ای)، بوده است.