بررسی تغییرات سامانه نظم متاثر از تحولات خاورمیانه با تمرکز بر ژیوپلیتیک شیعه در سال 2011

پیروان مکتب فرانفکورت اگرچه مستقیماً در حوزه ژیوپلیتیک ورود پیدا نکردند، مباحث نظری آنان توانست دست‌مایه‌ای برای طرح‌ریزی ژیوپلیتیک انتقادی یا مقاومت شود. در این شکل نوین از مفهوم ژیوپلیتیک? تقابل با گفتمان رسمی و غالب مبنا قرار می‌گیرد. بر این اساس، می‌توان تلقی‌ای از ژیوپلیتیک ارایه داد که برخلاف نظریات مکان‌محور کلاسیک? فضامحور باشند. بر اساس این قرایت، تز هلال شیعی که مبتنی بر مکان ارایه شده است، توسعه مفهومی می‌یابد و با محوریت «مقاومت»، قابلیت معنایی بیشتری در خاورمیانه خواهد داشت. تحولات منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، از آنجا که مبتنی بر عامل «مقاومت» در مقابل هژمون ملّی و منطقه‌ای در ابعاد مختلف شکل گرفته است، باعث رشد کمی و کیفی این عامل در میان شیعیان شده است. این مسیله در کنار قرابت‌های گفتمانی مقاومت‌محور میان شیعیان و عامه، منجر به تغییر نظم منطقه‌ای شده است. این مقاله مبتنی بر فهم انتقادی از ژیوپلیتیک شیعه، در پی پاسخ به این سوال است که این تحولات چه اثری بر ژیوپلیتیک انتقادی شیعه گذارده و این اثر چه تغییراتی را در نظم منطقه‌ای حاصل نموده است. فرضیه مقاله بر این اساس استوار است که تحولات اخیر موجب رشد کمی و کیفی گفتمان مقاومت شده و نظم سیستمی منطقه خاورمیانه اعم از چهارچوب کارکردی، الگوهای رفتاری و سامان‌دهی الگوهای رفتاری در این منطقه را برهم زده است. چهارچوب مفهومی در نظر گرفته شده برای تایید فرضیه، مبتنی بر نگرش سیستمی به مطالعات منطقه‌ای و همچنین ژیوپلیتیک انتقادی می‌باشد.