کارکردهای ارتباطی مسجد در جنگ نرم رسانه‌ای

ارتباط جمعی در جوامع اولیه، در مراکز دینی یا میدان اصلی شهر و مانند آن انجام می‌شده است، اما امروزه ارتباط جمعی به معنای ارتباطی در سطح یک ملت یا حتی دهکده جهانی است. ارتباطات، پیچیده شده و در کنار سیاست و اقتصاد و...، به عنوان یکی از ارکان اصلیِ هر جامعه پیشرفته‌ای ظهور کرده است. این پیچیدگی موجب گستردگی و در عین حال ابهام نسبی اثرات و کارکردهای ابزار ارتباطی شده است و همین دو ویژگی، زمینه استفاده از آن در مسیر تغییر فرهنگ‌ها و جوامع را در قبال جنگ نرم فراهم ساخته است. پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که مسجد به عنوان اثرگذارترین ساخت سنتی در کشورهای اسلامی، چه نسبتی با ساخت‌های جدید ارتباطی مانند رسانه‌ها دارد؟ نگارندگان ابتدا به شناخت رسانه و رسانه‌های جمعی به عنوان ساخت‌های جدید ارتباطی پرداخته و آن را با ساخت مسجد مقایسه می‌کنند و امکان اطلاق «رسانه» بر مسجد را رد می‌کنند. در ادامه، نظریات عمده در مورد کارکردها و اثرات رسانه‌های جمعی مطرح شده و امکان انجام آن و یا مقابله با آن توسط مسجد بررسی می‌شود. نتیجه بررسی ما این است که هر کدام از ساخت‌های ارتباطی سنتی و مدرن با وجود شباهت‌های کارکردی و امکان استفاده از هر دو در قالب جنگ نرم، دارای مزایا و محدودیت‌های خاص خود است، از این رو همکاری و امتزاج این دو ساخت را پیشنهاد می‌کنیم.