|
|
جریان روشنفکری در عصر مشروطه: چالشها و فرصتها
|
|
|
|
|
نویسنده
|
شاهعلی احمدرضا
|
منبع
|
پژوهشهاي سياسي جهان اسلام - 1391 - دوره : 2 - شماره : 1 - صفحه:87 -120
|
|
|
چکیده
|
روشنفکری به دنبال رویارویی جریانات دینی- کلیسایی با دستاوردهای علمی و بشری بود که پس از چند قرن چالش شدیدی را میان دین، علم و سیاست به وجود آورد. این پدیده در برههای از تاریخ (دوران قاجاریه) با همان ویژگیهای غربی خود وارد ایران شد و در مواجه با نهضت مشروطه مجالی یافت تا بتواند عقاید و افکار خود را بر جامعه حاکم و از فرصتهای به وجود آمده استفاده نماید.این نوشتار، ضمن اشاره به مفهوم روشنفکری در غرب و مختصات آن به بررسی وضعیت روشنفکری در دوران مشروطه پرداخته و چالشها و فرصتهایی را که این گروه در جامعه با آن مواجه بوده است تبیین مینماید.با توجه به چالشها و فرصتهایی که این جریان داشته میتوان نتیجه گرفت اگر چه روشنفکران با طرح مفاهیمی چون حکومت قانون، آزادی خواهی، ملّیگرایی و... در جهت محدود کردن نظام استبدادی گام برداشته و با شعار رفع عقبماندگی جامعه ایران حرکت کردند اما اتکای بیش از حد و تسلیم آنها در برابر غرب، عدم پایگاه مردمی و از همه مهمتر مقاومت و مخالفت با نهاد روحانیت و دین، در عمل به یکی از عوامل اصلی انحراف در مشروطه مبدل شد که موجب محکم شدن جای پای استعمار در کشور و روی کارآمدن استبداد رضاخانی گردید.
|
کلیدواژه
|
اسلام ,روشنفکری ,حکومت قانون ,مشروطه ,ناسیونالیسم
|
آدرس
|
دانشگاه علم و صنعت ایران, استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علم و صنعت ایران, ایران
|
پست الکترونیکی
|
shahali@iust.ac.ir
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Authors
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|