نگاه نصر حامد ابوزید به نسبت جنسیت و سیاست در اسلام

یکی از مسائل مهم جوامع مسلمان چالش بر سر تعریفی امروزین از جایگاه اجتماعی  زن و زنانگی و نقش و کارکرد سیاسی - اجتماعی او در روابط و مناسبات حرفه ای و مشارکت های مدنی و حقوقی بویژه در عرصه کنشگری سیاسی است. در مسیر این مواجهه فکری و گفتمانی، اندیشوران جهان عرب بویژه نواندیشان دینی مسلمان در پی تبیین نظری مسئله و ارائه دیدگاه هایی رهگشا با تکیه بر بازخوانی روشمند و استناد و استنباط از متن قرآن و سایر منابع و متون دینی برآمدند. یکی از برجسته ترین این متفکران در جهان عرب نصر حامد ابوزید، قرآن‌پژوه نام آشنای مصری است که در این پژوهش نظرگاه وی در موضوع چیستی رابطه سیاست و جنسیت در اسلام واکاوی و بررسی شده است. یافته‌های تحقیق با تکیه‌بر مبانی فکری ابوزید مبتنی بر مولفه هایی مانند سکولاریزم، تاریخ مندی متون، تفاوت معنا و فحوا، هرمنوتیک فلسفی و رویکرد زبان‌شناختی این اندیشمند نونگر مسلمان حاکی از آن است که در بینش سیاسی اسلام گونه‌ای نسبت تساوی در امر زنانگی و مردانگی در مناسبات اجتماعی – سیاسی برقرار است. ابوزید در این معنا ضمن تلقی زنانگی به مثابه امری اجتماعی با خودداری از نقد گفتمان دینی، به نقد شرایط نابرابر سیاسی -جنسیتی حاکم بر جوامع عربی می پردازد که مردان در بستر دیرینه سلطه تاریخی خود بر فضای مناسبات اجتماعی در شرایطی نابرابر با به کارگیری ابزار قدرت سیاسی، نسبت سیاست و جنسیت را در عمل به سمت فراگیری هژمونی مردانگی بر حقوق سیاسی-‌اجتماعی زنان سوق داده اند. مساله ای که در واقع زنان را از موقعیت عاملیتی کنشگر و برخوردار از حقوق سیاسی و مدنی به تابعی منفعل مبدل نموده است. در این پژوهش بنحوی کیفی نگر، از رویکردی اسنادی – توصیفی برای گردآوری و تحلیل داده ها بر پایه مطالعه و واکاوی مهم‌ترین آثار و متون منتسب به ابوزید و مرور استنادی سایر منابع شارح و ناظر به بررسی آثار و افکار او استفاده شده است.  

realation political and gender in islam from the point of view of naser hamed abu zayd

one of the important challenges of muslim societies in the face of western modernity is the situation of women and femininity because the role and position of women in a society is considered as one of the criteria for measuring the growth and development of countries. the text of the qur’an came out, one of the most prominent of which is nasr hamed abu zayd qur’an, a well-known egyptian scholar whose research we analyze in this article. the main question here is the relation between gender and politics in islam from his point of view. with a descriptive approach, documents based on the study of the most important works attributed to him and the use of analytical research methods with the aim of producing an excerpt from his political thought have been presented. the findings of this article indicate that from abu zayd’s intellectual point of view, there is an equal  relationship between femininity and masculinity in the political vision of islam. their hegemony over women’s political and social rights has increased.